اگر علائم سرگیجه مانند احساس سبکی سر را احساس می‌کنید یا زمانی که ساکن هستید، حس می‌کنید دچار حرکت و چرخش ناگهانی شده‌اید، ممکن است به تست سرگیجه و تعادل نیاز داشته باشید. اما به چه تستی برای مشکلات تعادلی نیاز دارید؟ بسته به علائمی که در شما ظاهر شده است، شاید لازم باشد آزمایش‌های شنوایی، انواع تست‌های تعادلی یا ترکیبی از این دو را انجام دهید. تست تعادل و شنوایی هر دو در تشخیص علائم سرگیجه و عدم تعادل مفید هستند و پزشک با انجام هر یک متوجه میشود که مشکل شما ناشی از چیست. هدف تست تعادلی به چالش کشیدن سیستم دهلیزی شما است و اینکه چگونه به موقعیت‌های مختلف پاسخ خواهید داد. به عنوان مثال، برخی از تست‌ها حرکات چشم شما را در پاسخ به محرک‌های مختلف بررسی می‌کنند، زیرا چشم بخش مهمی از سیستم تعادلی بدن انسان است. در اینجا هر آنچه لازم است درباره انواع تست سرگیجه و عدم تعادل بدانیم را با هم بررسی خواهیم کرد.
تست تعادلی و سرگیجه چیست؟
تست تعادلی و سرگیجه شامل مجموعه ای از آزمونهاست که برای افرادی که مبتلا به مشکلات سیستم تعادلی و سرگیجه هستند انجام می شود تا به وسیله ی آن تا حد زیادی منشأ سرگیجه و یا مشکل تعادلی مشخص شده و مسیر درمان آسان تر گردد. گفتنی است که تست های تعادلی و سرگیجه علاوه بر کارکرد تشخیصی شان، گاهأ موجب درمان انواعی از سرگیجه ( سرگیجه خوش خیم وضعیتی ) خواهند شد و از رو می‌توان گفت که تست های سرگیجه و تعادلی عملکردی تشخیصی_درمانی دارند.
برای چه کسانی تست سرگیجه انجام میشود؟
ارزیابی سرگیجه و تعادل برای افرادی که به طور مداوم دچار سرگیجه یا مشکلات تعادلی خاصی هستند، مناسب است. کسانی که اغلب احساس سبکی سر، بی ثباتی یا چرخش دارند، باید حتما تست تعادل انجام دهند. افراد مسن نیز به دلیل کاهش طبیعی تعادل در اثر افزایش سن بهتر است مورد معاینه قرار گیرند. همچنین، افرادی که سابقه عفونت عفونت گوش، آسیب به سر یا اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون را دارند، نیز باید مورد ارزیابی قرار گیرند. زیرا چنین شرایطی می‌تواند تعادل و جهت گیری فضایی را دچار اختلال کند. و درآخر، کسانی که علائمی مانند تاری دید، حالت تهوع و گیجی دارند هم به یک ارزیابی تعادلی کامل نیاز دارند.
چرا باید تست سرگیجه انجام دهیم؟
سرگیجه باعث بروز مشکلات زیادی در فرد میشود، به ویژه در افراد مسن که ممکن است به خطراتی مثل افتادن از ارتفاع و شکستگی‌های استخوانی همراه باشد. به‌طورکلی، ارزیابی سیستم تعادلی بدن به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد اثرگذار است. آزمایش سرگیجه می‌تواند علل زمینه‌ای سرگیجه را شناسایی کند و از مشکلاتی مانند تومورهای خوش‌خیم گرفته تا اختلالات عصبی جدی را ریشه‌یابی کند. سپس، با مشخص شدن علت اصلی سرگیجه و عدم تعادل، برنامه درمانی اثربخشی برای فرد تنظیم میشود که می‌تواند از عوارض ناشی از سرگیجه جلوگیری کند و حتی گاهی با بهبودی کامل همراه شود.
بیشتر بخوانید: توانبخشی سرگیجه و تعادل یا توانبخشی دهلیزی
تست سرگیجه و ارزیابی تعادل چگونه انجام میشود؟
اما هنگام انجام تست سرگیجه چه اتفاقی می‌افتد؟ به طورکلی، انواع مختلفی از تست‌ها برای سنجش تعادل وجود دارند که هر یک به روشی خاص انجام میشود. آزمایشات مختلف ارزیابی سرگیجه و تعادل به منظور بررسی سیستم دهلیزی، شنوایی و بینایی انجام می‌شوند زیرا این سیستم‌ها و جهت گیری فضای همگی در کنار هم باعث حفظ تعادل انسان می‌شوند. در ادامه انواع تست تعادلی و روش انجام آن را با هم بررسی خواهیم کرد.
انواع تست سرگیجه و تعادل
بسته به مشکل تعادلی فرد ممکن است پزشک آزمایش‌های متفاوتی را به او توصیه کند. اما در حالت کلی، انواع تست‌های رایج سرگیجه و تعادل را می‌توان شامل 8 تست مختلفی دانست که هر یک را در ادامه به طور کامل بررسی خواهیم کرد:
ویدئونیستاگموگرافی VNG یا الکترونیستاگموگرافی ENG
تست ویدئونیستاگموگرافیVNG یا الکترونیستاگموگرافی ENG برای ارزیابی عمکرد سیستم وستیبولار و تشخیص اختلالات مرتبط با سرگیجه و تعادل استفاده میشود. در تست ENG، الکترودهای دستگاه تست اطراف چشم قرار می‌گیرند که بتوانند حرکات چشم را به طور دقیق ثبت کنند. بعضی از اطلاعات ثبت شده توسط الکترودها نشان می دهد که مشکلاتی تعادلی وجود دارد. دستگاه ویدئونیستاگموگرافی مجهز به دوربین‌های کوچکی است که تصایر دقیق از حرکات چشم و نحوه پاسخگویی سیستم وستیبولار به تحریکات مختلف تعادلی را ثبت می‌کنند.
آزمایش‌های آکولوموتو
تست آکولوموتو برای ارزیابی عمکرد عضلات چشم و عصب‌هایی است که این عضلات را کنترل می‌کنند. این آزمایش خود شامل چندین تست مختلف است از جمله تست حرکات سریع چشم که توانایی حرکت سریع چشم از نقطه‌ای به نقطه دیگر را بررسی میکند.دیگری تست حرکات آرام است که توانایی دنبال کردن پیوسته یک شیء متحرک با چشم را ارزیابی میکند. این آزمایش‌ها کمک می‌کنند تا مشکلات عصبی و عضلانی مرتبط با حرکات چشم تشخیص داده شوند.
آزمون‌های وضعیتی
تست‌های وضعیتی به منظور ارزیابی سیستم وستیبولار و اختلالات سرگیجه انجام می‌شوند. یکی از مهم‌ترین تست‌های وضعیتی، آزمون دیکس-هالپایک است که برای تشخیص سرگیجه وضعیتی خوش خیم به کار برده میشود. برای انجام این تست لازم است بیمار دراز بکشد و با حرکت دادن سر او در جهت‌های مختلف، حرکات غیرارادی چشم تشخیص داده شوند.
آزمایش حرارتی (کالریک)
تست کالریک برای ارزیابی ضعف اعصاب دهلیزی به کار می‌رود. برای انجام این تست لازم است که بیمار به پشت بخوابد و سر 30 درجه بالاتر از بدن قرار گیرد تا هوا یا آب با دمای پایین یا بالا به داخل گوش دمیده شوند. هوا یا آب کانال افقی نیم دایره در سمت مقابل پرده گوش را خنک یا گرم میکند و جریانی را درون گوش ایجاد میکند. با سرد و گرم کردن گوش می‌توان مایع گوش داخلی را بررسی کرد و تعیین کرد که آیا پاسخ در هر دو گوش طبیعی است یا خیر.
تست ایمپالس سر با ثبت ویدئویی VHIT
تست ایمپالس سر یک تست فیزیولوژیکی است که برای سنجش عملکرد کانال نیم دایره‌ای گوش به کار می‌رود. این تست به طور گسترده‌ای برای آزمایش عملکرد کانال و اندازه‌گیری پاسخ چرخش چشم به چرخش ناگهانی سر استفاده میشود. معیار اصلی ارزیابی کانال، نسبت پاسخ حرکت چشم به حرکت سر یا افزایش رفلکس دهلیزی-چشمی است. داده‌های به دست آمده از تست ممکن است با توجه به سن و سرعت حرکت سر در محدوده‌های کاملا متفاوتی قرار گیرند. برای انجام این تست، به تجهیزات خاصی نیاز نیست و تنها از بیمار خواسته میشود که روی یک نقطه ثابت نگاه کرده و تمرکز کند. سپس پزشک سر بیمار را به سرعت در هر ئو جهت راست و چپ حرکت می دهد تا کانال‌های نیم دایره راست و چپ گوش بیمار را تحریک کند. این حرکات سر باید با سرعت بالا، دامنه کم و غیرمنتظره انجام شوند. در ادامه، پزشک باید هر گونه حرکت غیرطبیعی چشم بیمار را بررسی کند.
تست الکتروفیزیولوژی
الکتروفیزیولوژی آزمایشی است که بیشتر به منظور ارزیابی ریتم غیرطبیعی قلب به کار برده میشود. در طول انجام این تست، متخصص ریتم قلب را در طول هر ضربان ترسیم می کند و هر مورد غیرطبیعی را به دقت بررسی میکند. تست الکتروفیزیولوژِی برای ارزیابی علائمی مانند سرگیجه، غش، ضعف یا تپش قلب استفاده میشود و بررسی میکند که آیا مشکل سرگیجه بیمار ناشی از ریتم غیرطبیعی قلب است یا خیر. این آزمایش ممکن است برای افرادی که با مشکلات سرگیجه یا از دست دادن تعادل روبرو هستند، در کنار آزمایش‌های دیگر توصیه شود.
آزمون پاسخ حالت پایدار شنوایی ASSR
تست الکتروفیزیولوژی دیگر که ممکن است برای بیمارانی به کار برده شود که دارای مشکلات سرگیجه هستند، سیستم شنوایی فرد را ارزیابی میکند. در این آزمایش، محرک صوتی از طریق یک هدفون به گوش وارد میشود و هدف آن ترسیم یک ادیوگرام است. این تست هر دو گوش را مورد آزمایش قرار می‌دهد و بررسی میکند که آیا سرگیجه فرد با مشکلات شنوایی او ارتباطی دارد یا خیر.
بیشتر بخوانید : آزمون پاسخ حالت پایدار شنوایی ASSR
الکتروکوکلئوگرافی EcochG
تست دیگری که برای بررسی سرگیجه، عدم تعادل و معمولا در تشخیص بیماری منیر استفاده می شود، تست الکتروکلئوگرافی است. این آزمایش، پتانسیل الکتریکی تولید شده در حلزون گوش را در پاسخ به تحریک صوتی وارد شده به گوش بررسی میکند. در این تست یک الکترود روی پیشانی بیمار قرار داده میشود و سپس محرک صوتی به گوش فرستاده میشود. در طول تست از بیمار خواسته میشود که با کاملا آرام و با چشمان بسته روی صندلی بنشیند تا خطایی در تست ایجاد نشود.
پتانسیل‌های عضلانی برانگیخته دهلیزی VEMP
تست پتانسیل برانگیخته دهلیزی یک تست تشخیصی است که پاسخ عضلات گردن و صورت را به محرک‌های صدا و ارتعاش اندازه گیری میکند. در این آزمایش، عملکرد اندام‌های گوش داخلی که به حفظ تعادل و جهت‌گیری فضایی کمک می‌کنند، اندازه گیری میشود. تست VEMP اغلب برای تشخیص اختلالات دهلیزی مختلف مانند بیماری منیر، سرگیجه موضعی خوش خیم و مشکلات تعادلی استفاده میشود.
تست حرکت چشم
حرکات چشم در افرادی که مشکلات تعادلی دارند، ممکن است غیرطبیعی باشند. بنابراین، انواع تست حرکت چشم برای ارزیابی عملکرد سیستم وستیبولار و مشکلات تعادلی به کار می روند. این تست‌ها شامل ارزیابی حرکات مختلف چشم مانند حرکات سریع، حرکات پیگیری آهسته و تثبیت نگاه هستند. این حرکات توسط سیستم وستیبولار که شامل گوش داخلی و عصب وستیبولار است، کنترل می‌شوند.
تست حرکت سر
تست حرکت سر یک ابزار مهم برای ارزیابی عملکرد سیستم وستیبولار و تشخیص مشکلات تعادلی است. در این تست، پزشک به طور ناگهانی و سریع سر بیمار را در جهات مختلف حرکت می دهد و واکنش‌های چشمی بیمار را مشاهده می کند. در یک سیستم وستیبولار سالم، چشم‌ها باید به سرعت و طبیعی حرکت کنند. اگر این واکنش به درستی انجام نشود، نشانه ای از اختلال وستیبولار است. این تست به ویژه برای تشخیص نارسایی عصب وستیبولار یا اختلالات گوش داخلی مانند نوریت مفید است. تست حرکت سر به راحتی و بدون نیاز به تجهیزات پیچیده قابل انجام است.
تست موقعیت ژست
یکی از انواع مهم تست‌هایی که برای مشکلات تعادلی به کار می‌روند، تست موقعیت ژست است. این آزمایش، شامل ایستادن با چشمان بسته، انجام حرکات مختلف با چشمان باز یا بسته و حفظ تعادل در ژست‌های مختلف است. با انجام آن، مشکلاتی مانند بیماری‌های تعادلی، عصبی، پارکینسون شناسایی می‌شوند.
پوسچروگرافی (Posturography)
تست پوسچروگرافی یک روش شناخته شده برای ارزیابی تعادل و واکنش حرکتی بدن است. این تست شامل ایستادن فرد روی یک سطح مجهز به سنسور است. سنسور حسی در زیر پاها یا در سایر نقاط بدن قرار داده میشود تا واکنش تعادلی و حرکتی بدن را اندازه گیری کند.
بیشتر بخوانید : تست پوسچروگرافی چیست؟
تست صندلی چرخشی Rotatory Chair Testing
آزمایش دیگری که برای سنجش مشکلات سرگیجه برای بیماران انجام می شود، تست صندلی چرخشی است. همانطور که از نام تست نیز مشخص است، در تست صندلی چرخشی، فرد روی صندلی می‌نشیند و سپس سریعا در یک جهت مشخص دچار چرخش میشود. پس از آن، واکنش چشم و سیستم تعادلی اندازه گیری میشود.
هزینه تست‌های تشخیص سرگیجه و تعادل
هزینه انواع تست‌های تشخیصی سرگیجه و تعادل متناسب با نوع و تعداد تست موردنیاز برای هر بیمار است. معمولا این هزینه شامل هزینه مشاوره پزشکی، هزینه تجهیزات و ابزارهای موردنیاز برای تست و انواع هزینه‌های آزمایشگاهی مختلف است. به همین دلیل، تست‌های تعادلی و سرگیجه ممکن است هزینه‌های متفاوتی داشته باشند.
آیا انجام تست تعادلی و سرگیجه در منزل امکان پذیر است؟
خیر. انجام تست تعادلی و تست سرگیجه نیازمند دستگاه های بسیار پیشرفته و مختلفی است که آوردن این دستگاه ها به منزل بیمار امکان پذیر نمی باشد. بیمارانی که نیازمند خدمات مربوط به تست های تعادلی و شنوایی هستند باید به کلینیک های ارزیابی شنوایی و تعادل مراجعه کنند.
انجام تست تعادلی و سرگیجه توسط کلینیک ملاصدرا
در کلینیک ارزیابی شنوایی و تعادل ملاصدرا واقع در شهر تهران انواع تست های تعادلی و سرگیجه با جدیدترین و پیشرفته ترین دستگاه های روز دنیا و تحت نظر مجرب ترین کادر متخصص ادیولوژی و وسیستم وستیبولار انجام می گیرد.
سوالات متداول
- آزمون تعادل و سرگیجه چیست؟
آزمون سرگیجه و تعادل تستی است که برای ارزیابی عملکرد سیستم وستیبولار، مشکلات مرتبط با سرگیجه و عدم تعادل به کار می رود. این تست‌ها انواع مختلفی دارند مانند آزمون‌های حرکت چشم، تست‌های وضعیتی، تست حرارتی یا واکنش فیزیولوژیک بدن به تحریکات تعادلی.
- چرا آزمایش تعادل و سرگیجه لازم است؟
تست تعادلی و سرگیجه به پزشکان کمک میکند تا علل احتمالی سرگیجه و اختلالات تعادلی را شناسایی کنند.
- تست‌های تعادل و سرگیجه با چه هدفی انجام می‌شوند؟
با انجام این تست‌ها و پس از تشخیص علت بیماری تعادلی و سرگیجه، امکان درمان موثر بیمار فراهم خواهد شد.
- آیا امکان از بین رفتن سرگیجه با انجام تست های سرگیجه و تعادلی وجود دارد؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به نوع سرگیجه ی به وجود آمده دقت کنیم. بطور کلی، طی سرگیجه فرد احساس میکند که محیط اطراف به دور سرش می چرخد. البته این احساس ممکن است با سر درد، حالت تهوع و عدم تعادل نیز همراه باشد. اگر سرگیجه ی به وجود آمده از نوع سرگیجه خوش خیم وضعیتی یا همان Bppv باشد، امکان از بین رفتن آن با انجام تست ها و مانور های مختلف وجود دارد.
- برای انجام تست های تعادلی و سرگیجه باید به کجا مراجعه کرد؟
کلینیک های ارزیابی شنوایی و تعادل محلی مناسب برای انجام تست های تعادلی و سرگیجه هستند. در این میان، کلینیک ارزیابی شنوایی و تعادل ملاصدرا واقع در شهر تهران، با جدید ترین دستگاه های روز دنیا و کادری مجرب و متخصص، آمادۀ ارائه هرگونه خدمات در زمینه ارزیابی سیستم تعادل و سرگیجه به کاربران می باشد.
- آیا انجام مانور های تعادلی، سرگیجه را برای همیشه از بین می برد؟
معمولا انجام مانور سرگیجه را در همان لحظه از بین می برد اما ادیولوژیست نحوه انجام مانور را بطور دقیق به بیمار و اطرافیان او آموزش داده تا اگر مجددا فرد دچار سرگیجه شد، بالافاصله مانور رویش انجام شود.
