علائم کم شنوایی چیست؟ انواع و دلایل کم شنوایی گوش

کم شنوایی چیست؟

کم شنوایی، معمول ترین شکایت افرادی است که به متخصصان گوش و شنوایی شناسان مراجعه می کنند. در سراسر دنیا حدود هشتصد میلیون نفر به درجاتی از کم شنوایی مبتلا هستند. اما خبر بد این است که بیش از نیمی از این افراد، حتی از کم شنوایی خود آگاه نیستند و نمی دانند کیفیتی که از صدای محیط خود دریافت می کنند می تواند بسیار مطلوب تر از آنچه که هست، باشد. در واقع کم شنوایی یک آسیب پنهان است. آسیبی که با از بین رفتن قسمت های مختلفی از ساختمان درونی گوش انسان می تواند بروز پیدا کند. آسیب به هر یک از قسمت های مختلف گوش می تواند نوع خاصی از کم شنوایی را ایجاد کند. در این مقاله قصد داریم این موضوع را کاملا روشن کنیم که کم شنوایی چیست؟ و شما را با انواع، علت ها و علائم کم شنوایی آشنا کنیم.

کم شنوایی چیست و چه علامت هایی دارد؟

انواع کم شنوایی گوش

همانطور که گفتم هر یک از انواع کم شنوایی ها می توانند حاصل آسیب به قسمت های متفاوتی از گوش باشد که بنا به محل آسیب، علائم و عوارض آن متفاوت خواهد بود.

کم شنوایی انتقالی

در این نوع از انواع کم شنوایی، آسیب مربوط به مسیر عبور صدا از لاله و مجرای گوش تا رسیدن به حلزون است. منظور از حلزون ساختاری مارپیچی است که مملو از سلول های حسی مویی شکل است و به واسطه اعصابی که به آن متصل اند، صدا را به مغز ارسال می کند.

از علائم کم شنوایی انتقالی می توان به این موارد اشاره کرد که افراد دارای کم شنوایی انتقالی اصوات را آرام تر از حد معمول می شنوند و همیشه به تلویزیون و رادیو با صدای بلند گوش می دهند؛ این افراد به ندرت در تمایز گفتار دیگران دچار اشتباه می شوند و معمولاً گفتار برایشان دارای شفافیت و وضوح کافی است. تنها مشکل این افراد در گفتگوها پایین بودن شدت صدای طرف مقابل است که با تقویت صدا مشکل فرد رفع خواهد ‌شد. این نوع از انواع کم شنوایی ها در شدید ترین حالت نهایتاً می تواند ۶۰-۷۰ دسی بل (۵۰ الی ۶۰ درصد) شدت صدا را برای فرد کاهش دهد.

بسیار پیش آمده که مراجعین علت کم شدن شنوایی گوش راست خود را از من جویا شوند در حالی که شنوایی گوش چپ آنها کاملا طبیعی است یا برعکس؛ افرادی بوده اند که علت کم شدن شنوایی گوش چپ خود را نمی دانستند، در حالی که شنوایی گوش راست آنها نرمال بوده است. بهتر است بدانید که این نوع کم شنوایی ها یعنی کم شنوایی یک گوشی (یا اصطلاحاً کم شنوایی یک طرفه) بیشتر در نوع کم شنوایی انتقالی دیده می شود هرچند در میان کم شنوایی های حسی و عصبی نیز ممکن است شکل های مختلفی از کم شنوایی یک گوشی را بروز کند.

افراد دارای کم شنوایی انتقالی معمولاً صدای خود را بلندتر از حد معمول می شنوند، بنابراین این افراد غالباً آرام صحبت می کنند. همچنین در مواردی که کم شنوایی ایجاد شده برای فرد از نوع کم شنوایی یک طرفه باشد، یعنی تنها شاهد کم شدن گوش چپ یا کم شدن شنوایی گوش راست باشیم، مانند حالاتی که آسیبی در اثر ضربه به سر ایجاد شده است یا یکی از گوش های فرد دچار عفونت شده است، فرد در جهت یابی نیز دچار مشکل خواهد شد. این افراد معمولاً در صورت ندیدن گوینده یا منبع صدا در یافتن آن دچار مشکل می شوند، مانند هنگامی که صدای موبایل خود را می شنوند اما در یافتن آن در فضای خانه دچار مشکل هستند.

انواع کم شنوایی ها از آسیب به کدام قسمت ساختمان درونی گوش حاصل می شوند؟

کم شنوایی حسی و عصبی

کم شنوایی حسی-عصبی شایع ترین نوع کم شنوایی است که علت آن وجود مشکل در گوش داخلی یا عصب گوش و در نتیجه اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی به مغز است. برخلاف کم شنوایی انتقالی دامنه کم شنوایی حسی-عصبی از کم شنوایی بسیار خفیف تا ناشنوایی کامل گسترده است.

از علائم کم شنوایی حسی عصبی این است که کم شنوایی حسی عصبی برخلاف کم شنوایی انتقالی هم روی شدت و هم روی وضوح صدا تأثیر می گذارد. شکایت افراد دارای کم شنوایی حسی عصبی معمولاً این است که صدای اطرافیان خود را می شنوند ولی نمی تواند به طور دقیق متوجه صحبت هایشان شوند. علائم دیگر کم شنوایی حسی عصبی این است که حضور در محیط های پر سر و صدا برای این افراد آزاردهنده است و دنبال کردن مکالمات در محیط های شلوغ برایشان دشوار است.

این نوع کم شنوایی هم مانند کم شنوایی انتقالی متناسب با علت به وجود آورنده اش می تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد.

همچنین، افراد دارای کم شنوایی حسی-عصبی برخلاف افراد دارای کم شنوایی انتقالی، صدای خود را نیز آرام می شنوند؛ بنابراین بلندتر از حد معمول صحبت می کنند.

از علائم کم شنوایی حسی این است که تنها سلول های حسی درون حلزون گوش آسیب می بینند. این آسیب در مواردی مانند تاثیر منفی مصرف برخی داروها برگشت پذیر است.

کم شنوایی آمیخته

کم شنوایی آمیخته ناشی از ترکیب نوع حسی-عصبی و انتقالی است. در این نوع کم شنوایی، آسیب بخش انتقالی گاهی برگشت پذیر است اما بخش حسی-عصبی، معمولاً غیرقابل درمان با دارو و جراحی می باشد.

در به وجود آمدن کم شنوایی آمیخته نوع انتقالی و حسی-عصبی به طور همزمان سهیم هستند؛ مانند یک تصادف یا انفجار صوتی که علائم کم شنوایی انتقالی و علائم کم شنوایی حسی عصبی را به طور همزمان بروز می دهند؛ یا فردی که مبتلا به پیرگوشی بوده (کم شنوایی حسی-عصبی) و به مرور زمان مجرای گوشش با جرم (کم شنوایی انتقالی) هم پر شده است.

از علائم هر دو نوع کم شنوایی انتقالی و حسی-عصبی در کم شنوایی آمیخته دیده می شود.

در کم شنوایی آمیخته هم بخش انتقالی و هم بخش حسی عصبی آسیب دیده اند.

کم شنوایی عصبی

کم شنوایی عصبی نوعی از کم شنوایی است که در آن عصب شنوایی آسیب می بیند. برای افراد مبتلا به کم شنوایی عصبی اغلب دستگاه های کمک شنیداری مفید نیستند، زیرا مشکلی در بلندی صدا و دریافت آن وجود ندارد بلکه عصب دیگر قادر به انتقال اطلاعات صوتی به مغز نیست.

علائم کم شنوایی عصبی برخلاف علائم کم شنوایی انتقالی معمولاً عمیق و دائمی است.

کم شنوایی مرکزی

کم شنوایی مرکزی (CAPD) که اصطلاحا بدشنوایی نامیده می شود، نوع دیگری از اختلال کم شنوایی است که حدود ۵ درصد کودکانی که به مدرسه می روند از این اختلال رنج می برند.

افراد مبتلا به اختلال کم شنوایی مرکزی نمی توانند آنچه را که می شنوند به طور کامل پردازش کنند، چون سیستم عصبی آن ها در دریافت و پردازش صداها هماهنگ نیست. در واقع مانعی در مسیر عصبی عبور صداها (به ویژه گفتار) به سمت مغز قرار دارد که باعث بروز کم شنوایی مرکزی می شود.

عموماً تصوری که در مورد افراد مبتلا به کم شنوایی مرکزی وجود دارد این است که این افراد دارای شنوایی نرمال یا در بدترین حالت مبتلا به یک کم شنوایی خفیف هستند چون در محیط های ساکت صداها را می شنوند. اما مشکل آنجاست که این افراد نمی توانند برخی کلمات را متوجه شوند یا بین آن ها تمایز قائل شوند؛ حتی زمانی که صدا به اندازه کافی بلند باشد.

کم شنوایی مرکزی (بد شنوایی) معمولاً در محیط هایی با نویز زمینه و همهمه ای بروز می کند. این افراد در رستوران ها، مهمانی ها و موقعیت های اجتماعی مختلف نمی توانند صحبتی را که با آن ها می شود به طور کامل درک کنند و با مشکل مواجه می شوند. این عامل به مرور زمان می تواند باعث عدم تمایل فرد به حضور در این محیط ها، گوشه گیری و افسردگی او شود.

کم شنوایی یک گوشی (یک طرفه)

معمولاً علت کم شدن شنوایی گوش راست یا چپ (به طور یک طرفه) اختلالی است که در اثر عفونت، ضربه به گوش، ضربه به سر، سکته ی گوش و… رخ می دهد. از علائم کم شنوایی یک گوشی می توان به مشکل در جهت یابی اصوات اشاره کرد. کم شدن شنوایی گوش راست باعث می شود اصوات تنها از گوش چپ وارد سیستم شنوایی شوند و این مورد می تواند باعث مشکل در یافتن منبع اصواتی شود که در سمت راست قرار دارند. همین مشکل در مواردی که کم شنوایی در گوش چپ وجود داشته باشد نیز مطرح است.

کم شنوایی یک طرفه

کم شنوایی دو گوشی (دو طرفه)

کم شنوایی دو گوشی (دو طرفه) بسیار شایع تر از نوع یک طرفه است؛ زیرا علل ایجادکننده آن بسیار متنوع و متعددند. تاثیر منفی برخی از داروها، پیرگوشی، قرار گرفتن در محیط های پر سر و صدا، مشکلات مادرزادی و بسیاری از موارد دیگر می توانند شنوایی هر دو گوش را تحت تاثیر قرار دهند. هرچند مواردی که باعث بروز کم شنوایی یک طرفه می شوند هم می توانند علت بروز کم شنوایی دو طرفه باشند.

آیا کم شنوایی قابل درمان است؟ بله! در مطلب زیر درباره راه های درمان مشکل کم شنوایی اطلاعات بیشتری کسب کنید:

درمان کم شنوایی

علائم کم شنوایی گوش چیست؟

از آنجایی که ابتلا به کم شنوایی معمولاً تدریجی است، بنابراین این نشانه ها کم کم رخ می دهند و فرد مبتلا اوایل صدای تلویزیون را کمی بلندتر می کند و تکرار مکالمات را می طلبد و بعدها این جریان ادامه یافته و بیشتر خود را نشان می دهد.

با مشاهده یکی از علائم زیر حتماً جهت انجام تست شنوایی به ادیولوژیست مراجعه کنید:

• به نظر شما گفتار دیگران حالت نجوا پیدا کرده است و فکر می کنید صدای دیگران را نمی شنوید چون آنها آرام صحبت می کنند.
• صدای دیگران را به راحتی متوجه نمی شوید و باید تمرکز زیاد و دقت بیش از حد به خرج دهید.
• هنگام مکالمه با تلفن باید گوشی تلفن را روی گوش خود به سختی بچسبانید و محیط کاملاً آرام باشد.
• صدای رادیو و تلویزیون را بلند می کنید و معمولاً دیگران از این حالت ناراضی هستند.
• صداهایی که برای دیگران قابل شنیدن است برای شما قابل شنیدن نیست. مثلاً صدای موتور یخچال منزل یا صدای کولر را نمی شنوید.
• نیاز جدی به لب خوانی دارید و باید دائماً به لب دیگران دقت کنید و به همراه آن مکالمه آنها را گوش دهید.
• اگر از دور با شما حرف بزنند متوجه کلام نمی شوید. مثلاً وقتی از اتاق دیگری با شما صحبت می شود.
• در مکان های شلوغ عمومی مثل سینما و پارک ها و… مشکلات درک شنوایی دارید.
• نیاز به تکرار مکالمات دارید و دائماً باید از دیگران بخواهید گفته هایشان را برای شما تکرار کنند.

کم شنوایی دارای علائم متعددی است که خستگی زودهنگام نیز یکی از آنهاست.

طبقه بندی میزان کم شنوایی

برای دسته بندی میزان کم شنوایی معمولاً از طبقه بندی زیر استفاده می کنند:

1. کم شنوایی خفیف: که صدای آرام و ملایم، نجوا یا صدای گفتار از دور یا برخی صداهای محیطی قابل شنیدن نیست و در محیط های شلوغ، علائم کم شنوایی خود را بیشتر نشان می دهد. بهتر است که برای این افراد که در ابتدای افت شنوایی قرار دارند، لوازم کمک شنوایی تجویز شود تا ضمن دستیابی به شنوایی طبیعی از محرومیت شنوایی در آن ها جلوگیری شود.
2. کم شنوایی متوسط: صدای ملایم و متوسط قابل شنیدن نیست. با این میزان کم شنوایی حتی در محیط آرام هم فرد مبتلا قادر به درک گفتار طبیعی نیست و صداهایی چون آواز پرندگان و صدای زنگ موبایل و تلفن و صدای موتور خودرو را هم بسیار مبهم می شنود.
3. کم شنوایی شدید: تنها برخی صداها قابل شنیدن هستند. برای برقراری ارتباط با مبتلایان به این نوع کم شنوایی باید در گوش های آنها فریاد زد، اگر چه در برخی موارد باز هم محتوای کامل گفتار را درک نخواهند کرد. مبتلایان به این نوع کم شنوایی از لب خوانی برای درک محتوای گفتار بهره زیادی می برند.
4. افت شنوایی عمیق: جز بسیار کمی از کل شنوایی باقیمانده است و فرد تنها صدای خیلی بلند را می تواند بشنود (مثل صدای شلیک با اسلحه، صدای موتور جت و…) با سمعک های سوپر پاور جدید که تکنولوژی جابجایی فرکانس را دارند می توان به این افراد کمی قدری کمک کرد.

دلایل کم شدن شنوایی گوش چیست؟

دلایل کم شدن شنوایی گوش بسیار گسترده و متنوع هستند، در این مقاله سعی شده به مهم ترین دلایل کم شدن شنوایی گوش اشاره شود.

1. آلودگی صوتی محیطی و شغلی و ضربه صوتی
2. عفونت های گوش مانند پارگی پرده گوش، عفونت مترشحه گوش میانی، عفونت چرکی گوش میانی، عفونت مزمن گوش میانی
3. ضربه شدید به سر و گوش ها خصوصاً در ناحیه گیجگاهی
4. دیابت مزمن، نارسایی کلیه مزمن، گواتر، لوپوس، ام اس، تومورهای گوش و حلق و بینی، سینوزیت مزمن
5. مصرف داروهای سمی برای گوش مثل جنتامایسین، استرپتومایسین، فروزماید، اتاکرینیک اسید، داروهای درمان تب مالت
6. پیرگوشی و توام شدن بیماری هایی چون دیابت، گواتر و نارسایی کلیه با آن

چرا کم شنوایی در بین سالمندان شایع تر است؟

در اکثر افراد با ورود به ۵۰ سالگی زمینه هایی از کاهش شنوایی دیده می شود. اما افرادی که زندگی بسیار سالمی داشته اند و به نحو احسن از شنوایی خود مراقبت کرده اند ممکن است تا ۶۰ سالگی هم هیچ مشکلی در شنیدن احساس نکنند. در سمت مقابل کسانی که زندگی سالمی نداشته اند و مدام در معرض عوامل آسیب زا برای سیستم شنوایی بوده اند، ممکن است حتی از اوایل ۳۰ سالگی و حتی زودتر هم مشکل شنوایی را احساس کنند. این افراد می توانند افراد شاغل در ساخت و سازها، نظامی ها، افراد شاغل در فرودگاه ها و نزدیک هواپیماها، موزیسین ها و سایر مشاغل پر سر و صدا باشند.

علت اینکه کم شنوایی در بین سالمندان شایع تر است عوامل بسیاری هستند. اما مهم ترین علت آن ماندگار بودن آسیب بر روی سلول های حسی درون گوش می باشد. سلول های حسی درون حلزون گوش داخلی با قرار گرفتن در معرض سر و صدای بلند، مصرف مکرر داروهای مضر و مهم تر از همه افزایش سن دچار آسیب و فرسودگی می شوند، اما نکته مهم اینجاست که هرچه سن بیشتر می شود این آسیب ها انباشته می شوند و بروز کم شنوایی را رقم می زنند.

کم شنوایی در سنین بالا

تصورات غلط در مورد کم شنوایی

۱- کم شنوایی مشکلی است که فقط گریبان گیر افراد مسن می شود

هرچند کم شنوایی در میان سالمندان یک بیماری شایع است اما آن ها تنها افرادی نیستند که به کم شنوایی مبتلا می شوند. باید بدانید کم شنوایی می تواند در کودکانی که تازه به دنیا می آیند هم وجود داشته باشد. همچنین بسیاری از افراد به دنبال برخی از بیماری ها دچار کم شنوایی می شوند. بنابراین، فرقی نمی کند چند ساله باشید، شنوایی شما می تواند در هر سنی آسیب پذیر باشد.

۲- بیشتر افراد مبتلا به کم شنوایی از زبان اشاره استفاده می کنند

اولاً این را بدانید که زبان اشاره یک زبان سخت و با جزئیات ریز بسیار است. بنابراین با اینکه یک راه بسیار عالی برای برقراری ارتباط میان افراد محسوب می شود اما اینگونه نیست که تمامی کم شنوایان بتوانند از زبان اشاره برای برقراری ارتباط استفاده کنند.

ثانیاً اصلاً نیازی به این کار نیست. زبان اشاره مختص افرادی است که مدتی طولانی ناشنوا یا مبتلا به کم شنوایی عمیق بوده اند. یعنی افرادی که صوت برای آن ها به هیچ عنوان نمی تواند یک سیگنال ورودی تلقی شود.

۳- اگر می‌خواهم صدای من را بشنوند باید حتما داد بزنم

برای اینکه کلمات شما برای افراد دارای کم شنوایی واضح و قابل فهم باشد، تنها کاری که باید انجام بدهید این است که شمرده شمرده و واضح حرف بزنید؛ نه اینکه صدای خود را بالا ببرید و داد بزنید. اگر به هنگام مکالمه با یک فرد کم شنوا او از شما خواست جمله ی خود را تکرار کنید، به جای بالا بردن صدای خود، سر خود را بالا بگیرید، به گونه ای که او بتواند لب های شما را به هنگام حرف زدن ببیند. کلماتتان را آرام و شمرده بیان کنید و بریده بریده صحبت کردن و خوردن انتهای کلمات را از گفتار خود حذف کنید.

۴- کم شنوایی تنها از پدر و مادر کم شنوا به ارث می رسد

با اینکه این جمله دیگر بسیار کمتر از گذشته در جوامع طرفدار دارد اما هستند کسانی که هنوز فکر می کنند تنها کودکانی مبتلا به کم شنوایی می شوند که پدر و مادر کم شنوا داشته باشند. این جمله بسیار اشتباه است. بسیار زیاد هستند کودکانی که پدر و مادری ناشنوا دارند ولی کاملاً شنوا هستند و یا برعکس. همچنین باید بدانید که کم شنوایی به دو دسته تقسیم می شود. مادرزادی و اکتسابی.

۵- جراحی می تواند کم شنوایی را درمان کند

جراحی راه حلی همگانی برای درمان کم شنوایی نیست. هرچند برخی از کم شنوایی ها به خصوص کم شنوایی هایی که در اثر یک انسداد و گرفتگی ایجاد شده اند، با جراحی قابل درمان هستند. اما تعداد زیادی از کم شنوایی ها اینطور نیستند. در واقع به طور کلی می توان گفت مواردی از ابتلا به کم شنوایی که با جراحی قابل درمان اند، کمتر از انگشتان دست هستند. در حقیقت جراحی برای درمان کم شنوایی یک رویه عمومی نیست بلکه تنها استثنایی است برای برخی بیماری ها.