پیرگوشی چیست؟علائم و روش درمان آن

کم شنوایی مربوط به سن یا پیرگوشی Presbycusis یک فرآیند طبیعی است که با افزایش سن رخ می‌دهد و منجر به کاهش قدرت شنوایی فرد خواهد شد. هرچند عوامل زیادی در بروز مشکلات پیری گوش موثر هستند اما علت اصلی پیرگوشی، فرسایش و آسیب به سلول‌های حسی و عصبی گوش داخلی است که در نتیجه آن، حساسیت به صداها و توانایی درک گفتار کاهش می‌یابد. درحالی که اکثر افراد دچار پیرگوشی می‌شوند اما برخی شنوایی طبیعی خود را در پیری نیز حفظ می‌کنند.

پس فراموش نکنید که پیرگوشی تا حدودی قابل کنترل است بنابراین نباید مشاوره و درمان پیرگوشی را نادیده بگیریم که کیفیت زندگی‌مان را تحت تاثیر قرار دهد. در اینجا هرآنچه که با کاهش شنوایی مرتبط است برای شما آورده‌ایم که بتوانید با آگاهی کامل، در راستای حفظ سلامت خود و عزیزان سالمندتان قدم موثرتری بردارید. (۱)

انواع پیرگوشی

انواع پیرگوشی ناشی از سن، با توجه به آسیب به نواحی خاصی از گوش یا الگوهای کاهش شنوایی طبقه بندی می‌شوند. در اینجا انواع اصلی پیرگوشی را بررسی می‌کنیم:

• پیرگوشی حسی: با افزایش سن، ممکن است به سلول‌های مویی حلزون گوش که مسئول تبدیل ارتعاشات صوتی هستند، آسیب برسد و منجر به کاهش تدریجی شنوایی فرد به ویژه برای صداهایی با فرکانس بالا شوند.
• پیرگوشی عصبی: زمانی که تغییرات مربوط به سن، اعصاب شنوایی را که سیگنال‌های الکتریکی را از گوش به مغز می‌رسانند، مختل کند، شنوایی فرد کاهش می‌یابد.
• پیرگوشی مکانیکی: اگر همزمان با افزایش سن، غشای حلزون گوش یا استخوان‌های گوش میانی دچار تغییرات فیزیکی شوند، این تغییرات بر انتقال صوت تاثیر گذاشته و حساسیت شنوایی به صداهای ملایم را کاهش می‌دهد.
• پیرگوشی متابولیک: تغییرات متابولیک که با افزایش سن ایجاد می‌شوند شامل نوسان در خونرسانی به ساختارهای گوش داخلی یا ترکیب مایعات حلزون گوش هستند. کاهش شنوایی متابولیک ناشی از پیری منجر به کاهش شنوایی در محدوده فرکانس‌های متفاوتی خواهد شد.
• پیرگوشی ترکیبی: اگر پیرگوشی ناشی از ترکیبی از موارد گفته شده باشد از نوع ترکیبی یا مختلط خواهد بود. (۷)

آیا من هم در آینده دچار پیرگوشی می‌شوم؟

احتمال پیرگوشی در افراد بالای ۶۵ سال بسیار زیاد است و تقریبا یک سوم افراد ۶۵ تا ۷۴ ساله در ایالات متحده امریکا درگیر پیرگوشی هستند. بر اساس آمار موجود، تقریبا نیمی از افراد بالای ۷۵ سال دارای مشکلات شنوایی هستند اما کارهایی وجود دارد که با انجام آن‌ها تا حدودی بتوانید به حفظ حداکثر شنوایی خود کمک کنید. در ادامه خواهیم گفت که چگونه پیرگوشی را تشخیص دهیم.

بیشتر بخوانید: وزوز گوش

علائم پیرگوشی

کم شنوایی مربوط به سن معمولا هر دو گوش را به طور مساوی تحت تاثیر قرار می‌دهد و به دلیل اینکه این اختلال به تدریج اتفاق می‌افتد، ممکن است خود فرد متوجه آن نشود. به طورکلی، شایع‌ترین علائم پیرگوشی را می‌توانید از نشانه‌های زیر دریابید:

• صداها با وضوح کمتری شنیده می‌شود.
• زمانی که افراد در حال گفتگو هستند، فکر می‌کنید که با خود زمزمه می‌کنند زیرا صدای
  آن‌ها را نمی‌شنوید.
• شنیدن برخی از حروف دشوارتر از سایرحروف است.
• وزوز کردن گوش
• صدای مردان را راحت تر از صدای زنان و کودکان می‌شنوید.

دقت کنید که گاهی برخی از بیماری‌ها باعث تشدید شرایط کم شنوایی در فرد مسن خواهد شد. بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون بالا، انواع عفونت‌ها و همچنین مصرف برخی از داروها مانند آسپرین و آنتی بیوتیک می‌توانند باعث بروز کم شنوایی در فرد شوند. (۶)

بیشتر بخوانید: کاشت حلزون شنوایی

علت پیرگوشی

آیا دلیل پیرگوشی تنها ناشی از افزایش سن است؟ می‌دانیم که پیرگوشی بخشی از فرآیندی طبیعی است اما بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که باعث بدترشدن آن می‌شوند و آگاهی از این عوامل درمدیریت شنوایی در سن بالا موثر هستند. به طورکلی، کم شنوایی مربوط به سن  ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• تحلیل رفتن اجزای گوش و تغییرات در ساختار گوش داخلی: با افزایش سن، اجزای گوش داخلی مانند حلزون گوش و عصب‌های شنوایی به طور پیوسته تحلیل رفته و شنوایی فرد را دچار اختلال می‌کنند.
• تغییرات خونرسانی به گوش: گردش ضعیف خون و افت ناگهانی فشار گوش باعث آسیب به شنوایی فرد خواهد شد.
• قرار گرفتن مداوم در معرض صداهای بلند: افراد اگر افراد بیش از حد نرمال در جاهایی پر سر و صدا قرار داشته باشند به احتمال زیاد با افزایش سن بیشتر دچار مشکلات شنوایی خواهند شد.
• اختلال در اعصاب مسئول شنوایی
• سابقه خانوادگی: کم شنوایی افراد مسن ممکن است زمینه ارثی داشته باشد. دقت کنید که سن شروع یا نحوه پیشرفت کم شنوایی ارثی قابل پیش بینی نیست بنابراین، اگر هر یک از والدین یا خواهر و برادر فردی دچار کم شنوایی باشند، احتمال بروز ژنتیکی این اختلال در فرد وجود دارد.
• سیگار کشیدن: تجربه نشان داده است که افراد سیگاری بیشتر از افرادی که سیگاری نیستند در معرض کم‌ شنوایی قرار دارند.
• ابتلا به بیماری‌های خاص: بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری قلبی و فشارخون بالا بر شنوایی فرد اثر می‌گذارند.
• برخی از انواع درمان: درمان‌هایی مانند شیمی درمانی می‌توانند باعث بروز مشکلات گوش و تشدید موارد مربوط به پیرگوشی شوند.
• مصرف داروهای خاص: داروهایی مثل آسپرین به مرور بر روی شنوایی فرد اثر می‌گذارند.
• آسیب به گوش داخلی: افزایش سن و صدای بلند می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های عصبی حلزون گوش شود که سیگنال‌های صوتی را به مغز می‌فرستد. سلول های عصبی که آسیب دیده یا از بین رفته‌اند، سیگنال‌های الکتریکی را به خوبی ارسال نمی‌کنند. سلول‌های عصبی که آسیب دیده اند مجددا رشد نمی‌کنند و به همین دلیل کاهش شنوایی ناشی ااز چنین آسیبی دائمی است.
• تجمع جرم در گوش با گذشت زمان: به مرور که جرم گوش افزایش می‌یابد، مجرای گوش را مسدود و مانع از عبور امواج صوتی خواهد شد. بنابراین، تخلیه جرم گوش می‌تواند تا حدی به بازیابی شنوایی کمک کند.

عوارض پیرگوشی

اما بپردازیم به اینکه پیرگوشی چه عوارضی را به دنبال دارد؟ ممکن است زمانی که می خواهید با دیگران صحبت کنید کمی دچار نگرانی شوید زیرا باید برای شنیدن صدای مخاطب خود تلاش کنید. در مواردی که پیرگوشی باعث شود شخص تا حد زیادی شنوایی خود را از دست دهد، ممکن است از قرار گرفتن در جمع خودداری کند و باعث انزوا و افسردگی او در بلندمدت شود. عوارض دیگر عوارض پیرگوشی شامل موارد زیر است:

• کاهش استقلال: پیرگوشی می‌تواند بر توانایی فرد برای عملکرد مستقل تاثیر بگذارد، به ویژه در مکان‌های عمومی.
• پریشانی عاطفی: پیرگوشی شدید می‌تواند منجر به ایجاد احساس استرس و ناامیدی در فرد شود.
• ایجاد مشکل در درک اطلاعات مهم مانند اطلاعات مالی، بهداشتی و حقوقی.
• محدود شدن تعامل فرد با خانواده، دوستان و سایر افراد: مشکل در برقراری ارتباط به دلیل شنوایی کم می تواند روابط با خانواده و شریک زندگی را دچار چالش کند و منجر به سوءتفاهم ورنجش شود.
• کاهش کیفیت زندگی: اگر پیرگوشی درمان نشود، ممکن است باعث افت کیفیت زندگی فرد شود.
• افزایش هزینه‌ها: هزینه درمان پیرگوشی و تهیه وسایلی مانند سمعک یا مشاوره‌های پزشکی می‌توانند منجر به فشار مالی زیادی به ویؤه برای سالمندانی شوند که تحت پوشش بیمه درمانی قرار ندارند.
• افزایش خطر ایمنی: اگر افت شنوایی شدید باشد، خطر ایمنی برای فرد ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است او صداهای هشداردهنده خطر مانند بوق ماشین یا آلارم دود را متوجه نشود.
• افزایش احتمال ابتلا به زوال عقل: افرادی که دچار پیرگوشی می‌شوند، به مرور زمان کمتر درگیر فعالیت‌های شناختی، تعاملات اجتماعی و یادگیری مهارت‌های جدید شده و ممکن است به تدریج دچار آلزایمر و زوال عقل شوند. (۵)

بیشتر بخوانید: نحوه تجویز سمعک

روش‌های پیشگیری از پیرگوشی

اما چه کنیم که دچار پیرگوشی نشویم؟ در ابتدا باید بپذیریم که نمی‌توان به طور کامل از پیرگوشی جلوگیری کنیم اما قطعا برخی اقدامات پیشگیرانه‌ای وجود دارند که با به کارگیری آن‌ها می‌توان پیرگوشی را به تاخیر انداخت یا از شدت آن کاست. به طورکلی می‌توان گفت اقدامات موثر در پیشگیری از پیرگوشی شامل موارد زیر هستند:

• حفاظت از گوش در برابر صداهای شدید: صداهای بسیار بلند به مرور به گوش آسیب می‌رسانند بنابراین زمانی که مجبور هستید در معرض صداهای بلند قرار داشته باشید، حتما از گوش گیر استفاده کنید و از شنوایی خود محافظت کنید.
• اجتناب از مصرف موارد مخدر و نیکوتین: استعمال دخانیات و سایر مواد مخدر می‌توانند به سلول‌های گوش آسیب برسانند و شنوایی را کاهش دهد بنابراین برای حفظ قدرت شنوایی خود بهتر است از آن‌ها دوری کنید.
• ورزش منظم: فعالیت ورزشی منظم باعث بهبود جریان خون و خونرسانی بهتر به گوش می‌شود، بنابراین باعث کاهش ریسک پیرگوشی خواهد شد.
• تغذیه صحیح: یک رژیم غذایی سالم که حاوی مواد غذایی مفید مانند پروتئین، آهن و انواع آنتی اکسیدان‌ها باشد به حفظ سلامت گوش کمک می‌کند.
• حفظ سلامت عمومی: برخی از بیماری‌ها مانند دیابت و فشارخون بالا می‌توانند با پیرگوشی مرتبط باشند.
• چکاپ منظم گوش: برای اطمینان از سلامتی گوش خود بهتر است هرچند وقت یک‌بار با مراجعه به یک متخصص گوش، حلق و بینی، شنوایی خود را چک کنید. به این ترتیب، هر گونه علائم مرتبط با پیرگوشی زودرس را پیش از آنکه آسیب جدی به شنوایی شما وارد کنند شناسایی کرده و پیش از آنکه دیر شود، به درمان موثر آن می‌پردازید. (۹)

تشخیص پیرگوشی

روش‌های تشخیص کم شنوایی ناشی از سن بالا معمولا ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی فرد، معاینه فیزیکی و تست‌های شنوایی تخصصی است که توسط پزشک و تکنسین شنوایی‌سنج انجام می‌شوند.

• ارزیابی سابقه پزشکی: پزشک در ابتدا درباره سابقه اختلالات شنوایی فرد در گذشته و نیز پیشینه ژنتیکی او سوالاتی را می‌پرسد.
• معاینه فیزیکی: در مرحله بعد پزشک شما گوش‌ها و ساختارهای اطراف را به منظور آگاهی از هرگونه مشکلی مانند تجمع جرم گوش، عفونت گوش یا مشکلات ساختاری کانال و پرده گوش بررسی می‌کند.
• تست‌های شنوایی: تست‌های پیرگوشی بسیار متنوع هستند و هریک به طور کاملا تخصصی قدرت شنوایی فرد را با استفاده از فاکتورهای مخصوص به خود می‌سنجند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تست ادیومتری یا نوارگوش است. (۸)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

هر زمانی که متوجه کاهش ناگهانی شنوایی یا وزوز گوش شدید حتما به پزشک مراجعه کنید. علاوه براین، اگر در پیگیری مکالمات اطرافیان مشکل دارید یا دچار سرگیجه و عدم تعادل هستید نیز ممکن است ناشی از اختلالات کم شنوایی باشد. به طورکلی، چکاپ منظم گوش می‌تواند تا حدی شما را از خطرات پیرگوشی در امان نگاه دارد.

7. روش‌های درمان پیرگوشی

هرچند بخش زیادی از اختلالات شنوایی با پیری در ارتباط است اما توصیه ما به شما این است که کاهش شنوایی مربوط به سن را نپذیرید و برای ارزیابی مشکل شنوایی خود در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از مواقع، کاهش شنوایی که به دلیل مشکل در گوش خارجی یا میانی شما ایجاد شود، قابل درمان است. برخی از روش‌های رایج درمان پیرگوشی شامل موارد زیر هستند:

• استفاده از سمعک: برای افرادی که با مشکل پیرگوشی شدید روبرو هستند، استفاده از سمعک ممکن است بهبود قابل ملاحظه ای در افزایش قدرت شنوایی ایجاد کند. انواع مختلف سمعک‌ها می‌توانند علاوه بر افزایش شنوایی، توانایی گفتار فرد، کیفیت مکالمات و نیز زندگی را بهبود دهند.
• صوت درمانی: تراپی صوتی با استفاده از دستگاه‌های تولید صدا باعث افزایش تمرکز و درک بهتر فرد از محیط به ویژه در مکان‌های پرسروصدا خواهد شد.
• مشاوره و پشتیبانی: مشاوره منظم برای چگونگی مقابله با پیرگوشی و کاهش اثرات آن بسیار موثر است.

برخی از مطالعات جدید درمان‌هایی را برای رفع علل زمینه ای پیرگوشی پیشنهاد می‌کنند. به عنوان مثال، محققان بر روی داروهایی تحقیق می‌کنند که با کنترل تولید اکسیژن فعال، منجر به درمان پیرگوشی در افراد مسن می‌شوند. اما چنین درمان‌هایی هنوز قطعی نیستند و نیاز به انجام تحقیقات بیشتری دارند.

سوالات متداول

• دلیل اصلی پیرگوشی چیست؟

اختلال در سلول‌های اعصاب گوش، تحلیل رفتن بافت‌ها و عدم خونرسانی صحیح به آن‌ها در کنارعواملی چون ابتلا به دیابت، مشکلات قلبی و قرار داشتن در معرض صداهای بلند می‌توانند به مرور زمان باعث بروزپیرگوشی در سن بالا شوند.

• بیماری پیرگوشی از چه سنی آغاز می‌شود؟

هرچند سن پیرگوشی مشخص نیست اما معمولا در افراد بالای ۶۵ الی ۷۰ سال اتفاق می‌افتد.

• برای درمان پیرگوشی چه کنیم؟

روش‌های درمان پیرگوشی بسیار متنوع هستند و برای هر فرد با توجه به نوع مشکل و سابقه ژنتیکی خاص متفاوت هستند. دو نوع اصلی درمان پیرگوشی را می‌‌توان شامل استفاده از سمعک و صوت درمانی دانست.

• چگونه از پیرگوشی جلوگیری کنیم؟

به طورکلی برای پیشگیری از پیرگوشی بهتر است از مصرف دخانیات و گوش دادن به صداهای بسیار بلند خودداری کنید. علاوه براین، یک رژیم غذایی سالم داشته باشید، فعالیت فیزیکی منظم و ورزش را فراموش نکنید و در صورت امکان در فواصل زمانی خاص برای چکاپ گوش خود به متخصص مراجعه کنید.