سرگیجه گردنی که به عنوان سرگیجه سرویکوژنیک نیز شناخته می‌شود وضعیتی است که در آن، فرد به دلیل مشکلات یا آسیب‌های ناحیه گردن احساس بی‌ثباتی یا ناپایداری می‌کند. این نوع سرگیجه معمولاً با درد در ناحیه گردن همراه است و این مورد جزو علائم سرگیجه گردنی است. همچنین ممکن است با محدودیت در حرکت گردن و گاهی سردرد نیز همراه باشد.
سرگیجه با منشا گردنی ممکن است پس از یک آسیب مستقیم به گردن یا به دلیل مشکلاتی مانند آرتروز گردن یا وضعیت نامناسب قرارگیری سر و گردن بروز کند. فردی که دچار این وضعیت می‌شود ممکن است احساس کند که محیط اطرافش در حال چرخش یا حرکت است، که این حالت می‌تواند برای ساعت‌ها ادامه داشته باشد و به مرور زمان منجر به مشکلات مزمن شود.
سرگیجه گردنی یا گیجی سرویکوژنیک (CGD) چیست؟
سرگیجه سرویکوژنیک، نوعی سرگیجه است که منشاء آن در گردن قرار دارد. این وضعیت باعث می‌شود فرد احساس چرخش یا ناپایداری داشته باشد، گویی که همه چیز اطرافش در حال حرکت است یا خودش حتی در حالت ایستاده در حال چرخش است. این نوع سرگیجه معمولاً ناشی از مشکلاتی در گردن مانند آسیب‌های نخاعی، فتق دیسک گردنی یا فشار بر اعصاب گردنی است.
بر خلاف سرگیجه‌های ناشی از مشکلات گوش داخلی که به سیستم تعادل مرتبط است، سرگیجه سرویکوژنیک به علت اختلالات گردنی ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به این نوع سرگیجه ممکن است علائمی مثل سردرد، درد گردن، و محدودیت در حرکت گردن را نیز تجربه کنند. تشخیص و درمان این نوع سرگیجه نیازمند مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایشات تخصصی است تا علت دقیق آن شناسایی و درمان مناسب صورت گیرد.
علت سرگیجه سرویکوژنیک
سرگیجه سرویکوژنیک به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد که اغلب به آسیب‌های گردن یا مشکلات مزمن در این ناحیه برمی‌گردد. علت سرگیجه گردنی می‌تواند آسیب‌های تروماتیک مانند تصادف‌ها و ضربات شدید به سر و گردن است. چنین آسیب‌هایی می‌توانند به اعصاب، شریان‌ها یا ساختارهای دیگر گردن آسیب برسانند و منجر به سرگیجه شوند.
سرگیجه و آرتروز گردن نیز با هم ارتباط دارند. آرتروز می‌تواند منجر به تغییرات در مفاصل گردن و ایجاد فشار بر اعصاب و شریان‌ها شود که این فشارها ممکن است سیگنال‌های نادرستی به مغز بفرستند و تعادل بدن را مختل کنند.
سرگیجه به علت دیسک گردن، یکی دیگر از انواع منشا این بیماری محسوب می‌شود. فتق دیسک گردنی، یکی دیگر از علل محتمل این نوع سرگیجه است. در این حالت، بخش نرم داخلی دیسک از شکاف‌های دیسک بیرون می‌زند و ممکن است به اعصاب یا شریان‌ها فشار وارد کند که نتیجه آن می‌تواند سرگیجه باشد.
علاوه بر این وضعیت بدنی نامناسب مانند نشستن‌های طولانی‌مدت با گردن خمیده؛ مثلاً هنگام استفاده از کامپیوتر یا گوشی نیز می‌تواند فشار زیادی بر گردن وارد کرده و موجب سرگیجه شود. این وضعیت‌ها باعث می‌شوند که عضلات و شریان‌های گردن به طور نامناسبی تحت فشار قرار بگیرند و عملکرد طبیعی آنها مختل شود.
آترواسکلروز یا سخت شدن شریان‌ها نیز می‌تواند در این نوع سرگیجه نقش داشته باشد. این بیماری باعث تنگ شدن شریان‌ها و کاهش جریان خون به نواحی حساس گردن و مغز می‌شود که می‌تواند تعادل بدن را به هم بزند و منجر به سرگیجه گردد.
در نهایت این مجموعه عوامل می‌توانند منجر به اختلال در سیگنال‌های عصبی و گردش خون شوند که تعادل و هماهنگی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و موجب بروز سرگیجه سرویکوژنیک می‌شوند.
بیشتر بخوانید : سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم
علائم سرگیجه سرویکوژنیک
علائم سرگیجه گردنی می‌تواند متفاوت باشد. این علائم می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم معمولاً پس از ماه‌ها یا حتی سال‌ها از یک آسیب به ستون فقرات گردنی ظاهر می‌شوند. استرس و اضطراب نیز می‌توانند شدت این علائم را افزایش دهند، زیرا بر تون ماهیچه‌ها و سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند.
- سرگیجه
فرد ممکن است احساس سبکی سر، سنگینی سر، ضعف یا عدم تعادل داشته باشد. این سرگیجه‌ها می‌توانند باعث زمین خوردن یا احساس شناوری شوند. سرگیجه اغلب به گونه‌ای است که تعادل فرد را مختل می‌کند و احتمال افتادن را افزایش می‌دهد.
- حرکت ناهماهنگ
فرد مبتلا ممکن است نتواند حرکات خود را به طور هماهنگ انجام دهد که این موضوع می‌تواند باعث مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزمره شود.
- تغییر در وضعیت بدن
افراد ممکن است نتوانند وضعیت صاف و مستقیمی را حفظ کنند و این موضوع می‌تواند موجب ناراحتی و مشکلات در حالت ایستادن یا نشستن شود.
- مشکلات بینایی
علائم بصری شامل حرکت سریع چشم، ناتوانی در تمرکز بر اجسام متحرک یا حس حرکت اجسام زمانی که در حال حرکت نیستید می‌شود. همچنین ممکن است در خواندن کلمات روی صفحه نمایش مشکل داشته باشید.
- راه رفتن غیرعادی
هنگام راه رفتن، فرد ممکن است حرکات ناهماهنگ و غیرعادی را تجربه کند که این موضوع می‌تواند خطر افتادن و آسیب دیدن را افزایش دهد.
- ناراحتی‌های معده
احساس تهوع و نیاز به استفراغ نیز می‌تواند از علائم این نوع سرگیجه باشد.
- ناراحتی بالای گردن
برخی افراد ممکن است درد یا سفتی در ناحیه بالای گردن خود احساس کنند.
- سردرد یا گردن درد
ممکن است فرد سردردهایی شبیه به حلقه‌ای در اطراف سر داشته باشد که به سمت جلوی جمجمه فشار می‌آورد. میگرن‌های شدید که به صدا و نور حساسیت دارند نیز از دیگر علائم هستند.
این مجموعه علائم می‌تواند تشخیص و مدیریت سرگیجه سرویکوژنیک را پیچیده کند، زیرا برخی از آنها مشابه علائم دیگر مشکلات پزشکی هستند. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.
بیشتر بخوانید: تست پاسخ حالت پایدار شنوایی ASSR
روش تشخیص سرگیجه سرویکوژنیک
تشخیص سرگیجه سرویکوژنیک یک فرآیند پیچیده است که نیازمند استفاده از تست‌های مختلف برای رد سایر علل احتمالی سرگیجه است. در این زمینه ابتدا باید سایر مشکلاتی که می‌توانند باعث سرگیجه شوند، مانند بیماری‌های قلبی، مشکلات عصبی یا اختلالات گوش داخلی رد شوند.
تاریخچه پزشکی کامل: پزشک با بررسی کامل تاریخچه بیماری و علائم بیمار، اطلاعات اولیه‌ای را جمع‌آوری می‌کند تا بتواند به سرنخ‌هایی درباره منشاء سرگیجه دست یابد.
تست‌های بالینی: این تست‌ها شامل معاینات فیزیکی و ارزیابی‌های بالینی برای بررسی تعادل و عملکرد عصبی بیمار است.
آزمایشات تخصصی گوش داخلی: برای رد سرگیجه ناشی از مشکلات گوش داخلی، تست‌هایی مانند VNG (ویدئو نیستاگموگرافی)، کالریک، ECOG ( الکتروکوکلئوگرافی) و WEMP ( پتانسیل‌های عضلانی برانگیخته) انجام می‌شود.
مانورهای تشخیصی گردنی: تست‌های ویژه‌ای برای بررسی عملکرد گردن و تأثیر آن بر سرگیجه انجام می‌شود.
تصویربرداری: در صورت لزوم، پزشک می‌تواند از تصویربرداری مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی ساختارهای گردن و مغز استفاده کند.
اسکن گردن: این تست‌ها برای بررسی مشکلات ساختاری یا عملکردی در ناحیه گردن انجام می‌شوند.
بیشتر بخوانید: تست های تشخیصی سرگیجه
درمان سرگیجه گردنی یا سرویکوژنیک
درمان سرگیجه سرویکوژنیک شامل چندین روش مختلف است که بر اساس نیازهای خاص هر فرد تنظیم می‌شود. این روش‌ها شامل درمان فیزیکی، توانبخشی تعادل و دارودرمانی است.
درمان فیزیکی
درمان فیزیکی شامل تمرینات و حرکاتی است که هدف آن تقویت عضلات گردن و افزایش محدوده حرکت گردن است. تمریناتی مانند چرخش گردن به طرفین، خم شدن به جلو و عقب، و حرکات کششی می‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی کمک کند. این تمرینات تحت نظارت یک متخصص انجام می‌شود که می‌تواند شما را در صحیح انجام دادن آنها راهنمایی کند. در برخی موارد، ارجاع به متخصص کرایوپراکتیک برای تنظیم گردن و ستون فقرات نیز ممکن است توصیه شود.
توانبخشی تعادل
توانبخشی تعادل یا بازسازی وستیبولار، شامل مجموعه‌ای از تمرینات است که برای بهبود تعادل و کاهش سرگیجه طراحی شده‌اند. این تمرینات می‌توانند شامل حرکات چشم، حرکات گردن، تمرینات تعادلی و راه رفتن باشند. تمرینات به صورت سفارشی برای هر فرد طراحی می‌شوند تا نیازهای خاص او را برآورده کنند. آموزش نحوه انجام این تمرینات در خانه نیز بخشی از این روش درمانی است.
دارودرمانی
طبیعتا مصرف قرص سرگیجه گردنی نیز یکی از انواع درمان‌ها می‌باشند. داروها نیز می‌توانند بخشی از برنامه درمانی باشند و ممکن است شامل شل کننده‌های عضلانی برای کاهش تنش در گردن، مسکن‌های درد برای کاهش ناراحتی و داروهای کاهش‌دهنده سرگیجه باشند. دارودرمانی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند اما به تنهایی نمی‌تواند مشکل را به طور کامل حل کند.
ترکیب روش‌ها و تداوم درمان
در بسیاری از موارد، ترکیبی از این روش‌های درمانی به کار می‌رود تا بهترین نتیجه حاصل شود. درمان ممکن است چند جلسه به طول بی‌انجامد و نتایج اولیه معمولاً پس از جلسه اول قابل مشاهده هستند. اما برای درمان کامل، ادامه جلسات ضروری است. متخصصین معمولاً راهنمایی‌های لازم برای ادامه تمرینات در خانه را نیز ارائه می‌دهند.
البته شما می‌توانید از درمان خانگی سرگیجه گردنی نیز بهره ببرید و حتما نیازی به استفاده از دارو نیست. درمان سرگیجه سرویکوژنیک اگر به درستی تشخیص داده شود می‌تواند مؤثر باشد و روش‌های درمانی مناسب به کار گرفته شوند. در صورتی که درمان مؤثر نباشد، ممکن است مشکل از ناحیه دیگری ناشی شده باشد و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارد.
بیشتر بخوانید : تست پوسچروگرافی چیست؟
روش های پیشگیری از سرگیجه گردنی
پیشگیری از سرگیجه سرویکوژنیک در بسیاری از موارد امکان‌پذیر نیست، زیرا این نوع سرگیجه اغلب نتیجه تصادفات، آسیب‌های ورزشی یا رویدادهای تروماتیک است. با این حال، برخی اقدامات می‌توانند خطر ابتلا به سرگیجه گردنی را در شرایطی که ناشی از موقعیت نادرست گردن است، کاهش دهند. در اینجا به برخی از روش‌های پیشگیری اشاره می‌کنیم:
حفظ وضعیت مناسب گردن
- وضعیت صحیح در محل کار: برای افرادی که مدت طولانی در محیط کار سر خود را خم نگه می‌دارند؛ مانند کار با کامپیوتر، مهم است که از وضعیت صحیح گردن اطمینان حاصل کنند. تنظیم ارتفاع صندلی، مانیتور و استفاده از پشتی برای گردن می‌تواند به کاهش فشار روی گردن کمک کند.
- استفاده از ارگونومی مناسب: استفاده از میز و صندلی ارگونومیک و تنظیم صحیح آنها می‌تواند به حفظ وضعیت درست بدن و کاهش فشار روی گردن کمک کند.
تمرینات درمان فیزیکی
- تمرینات گردن: انجام تمرینات منظم برای تقویت عضلات گردن و افزایش انعطاف‌پذیری آنها می‌تواند به پیشگیری از سرگیجه سرویکوژنیک کمک کند. این تمرینات شامل چرخش گردن، خم شدن به جلو و عقب و حرکات کششی است.
- تمرینات تقویتی: تقویت عضلات گردن و شانه می‌تواند فشار روی دیسک‌های گردن را کاهش داده و از بروز مشکلات در آینده جلوگیری کند.
استراحت‌های منظم
- استراحت‌های کوتاه مدت: در فعالیت‌هایی که نیاز به نگه داشتن گردن در یک موقعیت خاص دارند، استراحت‌های کوتاه مدت و تغییر وضعیت می‌تواند از فشار مداوم روی گردن جلوگیری کند.
آموزش و آگاهی
- آموزش صحیح وضعیت بدن: آموزش افراد در مورد وضعیت صحیح بدن و نحوه حفظ آن در فعالیت‌های روزانه می‌تواند به پیشگیری از مشکلات گردنی کمک کند.
- مشاوره با متخصص: در صورت وجود هرگونه ناراحتی یا علائم اولیه سرگیجه، مشاوره با متخصص و دریافت راهنمایی‌های لازم می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
