آمار نشان می‌دهد بین ۴ تا ۳۰ درصد مردم ایران از صدای صوت یا صدایی مشابه آن، که در علم پزشکی به آن وزوز گوش می‌گویند، رنج می‌برند. درواقع وزوز گوش شایع‌ترین شکایت افراد مبتلا به کم‌شنوایی، به خصوص در سنین بالا است. هرچند این بدین معنی نیست، که وزوز گوش در سنین پایین‌تر وجود ندارد، بلکه امروز به دلایلی نظیر گوش دادن به موسیقی با هندزفری با صدای بلند، این عارضه در میان جوانان هم شایع شده‌است. بزرگترین سوالی که در رابطه با وزوز گوش مطرح می‌شود، این است که وزوز گوش نشانه چیست ؟ وزوزگوش به خودی خود یک بیماری نیست، اما می‌تواند نشانه عارضه‌هایی چون منیر، پیرگوشی، جرم گرفتگی مجرا، عفونت گوش و… باشد.
در این مقاله قصد داریم شما را با انواع، علل، علائم وزوز گوش آشنا کنیم.
وزوز گوش یا تینیتوس چیست؟
وزوز گوش یا تینیتوس به یک بیماری یا اختلال می‌گویند که در آن، صدایی که ممکن است منبع خارجی نداشته باشد و یا از فعال و انفعالات درون بدن ناشی باشد، در گوش شنیده می‌شود. این صدا می‌تواند شبیه به هر چیزی باشد. درضمن انواع مختلفی از صدای گوش وجود دارد. یعنی از صدای صوت و زنگ گرفته تا صدای غرش و وزوز. گاهی فقط یک گوش فرد دچار این بیماری می‌شود و گاهی وزوز هر دو گوش را درگیر می‌کند. وزوز گوش گاهی بعد از یک مدت کوتاه به خودی خود از بین می‌رود. اما اگر این عارضه تا یک هفته ادامه پیدا کند، در این شرایط است که باید به پزشک مراجعه کرد.
انواع وزوز گوش
وزوز گوش بسته به عوامل مختلف، می‌تواند در دسته‌بندی‌هایی قرار گیرد. حتی می‌توان این عارضه را براساس صدایی که در گوش تولید می‌کند، دسته‌بندی کرد. با این وجود یکی از دسته‌بندی مهم این عارضه، براساس ذهنی یا غیرذهنی بودن آن است. به این ترتیب می‌توان گفت وزوز گوش به یکی از این دو صورت بروز می‌کند:
وزوز ذهنی
وزوز ذهنی که بسیار شایع‌تر از وزوز عینی است، صدایی است که هیچ گونه منبع خارجی ندارد و فقط خود فرد قادر به شنیدن آن است. وزوز گوش ذهنی تنها توسط خود فرد مبتلا شنیده می‌شود و قابلیت ارزیابی و ثبت دقیق توسط ادیولوژیست، برای این نوع وزوز وجود ندارد. بنابراین ادیولوژیست برای شناسایی این وزوز از تعابیر خود بیمار راجع به بلندی و زیر و بمی صدای وزوز درون گوشش استفاده می‌کند. امروز روش‌هایی در جهت غلبه بر صدای وزوز ذهنی فرد و کاهش تاثیرات ناخوشایند آن روی زندگی فرد وجود دارد.
وزوز عینی
وزوز عینی اما صدایی است که منبع آن فعل و انفعالاتی در بدن بیمار است و افراد کمی به این نوع وزوز دچار می‌شوند. وزوز عینی همانطور که از اسمش هم پیداست، توسط افراد دیگر هم شنیده می‌شود. بنابراین این عارضه این قابلیت را دارد، که به طور دقیق از نظر شدت و زیر و بمی توسط ادیولوژیست ارزیابی شود. این نوع وزوز به طور کلی با درمان‌های پزشکی قابل‌درمان است.
بیشتر بخوانید : بیماری منیر چیست؟
علائم وزوز گوش چیست؟
نشانه‌های وزوز گوش ممکن است در هر فردی متفاوت باشد. با این وجود رایج‌ترین علائم سوت کشیدن گوش به شرح زیر است:
- شنیدن صدای زنگ، وزوز، فش‌فش یا سوت در گوش
- صدا همراه با ترشح از گوش
- صدا همراه با درد در ناحیه گوش
- صدا همراه با منگی و سرگیجه
رابطه کم شنوایی و وزوز گوش
اکثر عوارضی که در ابتدای مقاله به آن ها اشاره شد باعث بروز کم شنوایی نیز می شوند. مغز نیز برای تغییر شرایط ایجاد شده حساسیت نورون های شنوایی را بالاتر می برد تا صدا را با همان وضوح و شدت قبلی بشنود. این امر باعث می شود در بعضی مواقع نورون ها با فعالیت اضافه خود در واکنش به صداهایی که منبع خارجی ندارند نیز تحریک شوند. به عبارتی نورون ها با دستور مغز به صورت خود به خودی تحریک می شوند که به حالت پیش آمده، وزوز گوش می گوییم.
بیشتر بخوانید: کم شنوایی
دلایل بروز اختلال وزوز گوش
دلایل بروز اختلال وزوز گوش بسیار متفاوت است. باید بدانید که وزوز ایجادشده در نتیجه عوامل محیطی برخلاف وزوز ناشی از عوامل فیزیکی، معمولاً دوطرفه بوده و به ندرت برگشت‌پذیر است.
در رابطه با این موضوع می‌توان، دلایل را به این شکل توضیح دارد:
- عوامل فیزیکی یکی از علل مهم ایجاد وزوز گوش هستند. عواملی چون تجمع جرم در گوش (در نزدیکی پرده) یا وجود جسم خارجی در کانال گوش و موارد دیگر از قبیل؛ پارگی پرده گوش و عفونت گوش میانی. همچنین شکستگی و یا ازهم‌گسیختگی استخوانچه‌های گوش میانی و آسیب عصب شنوایی و حلزون گوش در اثر ضربه به سر و گردن. معمولاً اولین عارضه بعد از ضربه به سر و گردن، وزوز ذهنی موقت است.
- بیماری‌هایی از قبیل؛ دیابت، فشار خون بالا یا پایین، مشکلات تیروییدی، بیماری‌های خودایمنی مانند؛ ام اس و در بدترین حالت تومور عصب شنوایی هم می‌تواند وزوز ذهنی ایجاد کند.
- عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض اصوات بلند به مدت طولانی یا به صورت ناگهانی مانند وضعیتی که در موج انفجار ایجاد می‌شود، یکی دیگر از دلایل صدای گوش است.
- عوارض ناشی از مصرف داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی، ضدسرطان، آسپرین و… هم در ایجاد وزوز گوش نقش دارند.
- افزایش سن نیز یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد وزوز ذهنی است. در افراد مسن، دیواره عروق سخت می‌شود و در نتیجه عروقی که حلزون گوش را تغذیه می‌کنند تنگ شده و سبب کم‌خون شدن حلزون می‌شوند، که این عامل می‌تواند وزوز گوش ایجاد کند. اختلالات عروقی ناشی از فشارخون می‌تواند باعث ایجاد ضربان در شریان کاروتید و شاخه‌های شریانی دیگر موجود در سر و گردن شده و وزوز ِعینی ِضربانی در فرد ایجاد کند. وزوز ضربانی نشانه اختلالات عروقی و عضلانی ناحیه سر و گردن است. در برخی از این موارد فرد علاوه‌بر وزوز گوش اختلالات دیگری را هم تجربه می‌کند. برای مثال ممکن است فردی وزوز گوش و سرگیجه را باهم تجربه کند.
بیشتر بخوانید : علت وزوز گوش
تشخیص وزوز گوش چگونه است؟
تشخیص بیماری ایجادکننده وزوز، می‌تواند کمک شایانی به درمان این عارضه کند. خیلی اوقات در جلسه اول معاینه با سوالاتی که پزشک درباره سابقه پزشکی و داروهای مصرفی احتمالی می‌پرسد، می‌تواند علت را تشخیص دهد. در غیر اینصورت از معاینه گوش با ابزار و در مرحله بعد از تصویربرداری برای تشخیص این عارضه استفاده می‌شود.
اگر وزوز گوش فرد توسط عوامل فیزیکی ایجاد شده‌باشد، معمولاً درمان‌های دارویی و جراحی در رفع این عارضه موثرند. اما این روش‌ها در درمان وزوز گوش ناشی از عوامل محیطی کمتر کارآمد هستند و برای درمان آن از نوع محیطی باید به روش‌های دیگری متوسل شد. خوشبختانه امروز با پیشرفت تکنولوژی روش‌های متنوعی برای معالجه وزوز گوش محیطی ایجاد شده‌است.
عوارض و خطرات وزوز گوش
عوارض وزوز گوش فقط به بدن منتهی نمی‌شود. خیلی اوقات این عارضه اثرات بدی روی روان بیمار دارد. رایج‌ترین عوارض وزوز گوش عبارتنداز:
- احاساس تنش و استرس
- اختلال در خواب
- اختلال در تمرکز
- اختلال در حافظه
- افسردگی
- اضطراب و تشویش
- بدخلقی
روش های درمان این عارضه به چه صورت است؟
همانطور که گفتیم، درمان وزوز گوش تا حد زیادی به علت آن وابسته است. یعنی ابتدا باید پزشک متخصص تشخیص دهد که علت وزوز گوش چیست و سپس مناسب‌ترین درمان را باتوجه به شرایط بیمار به کار ببندد. با این وجود رایج‌ترین روش‌های درمانی وزوز گوش به شرح زیر است:
تینیتوس مسکرها (سیستم های پوشاننده های وزوز گوش)
این دستگاه ابزاری است که، برای پوشاندن وزوز گوش فرد و تغییر جهت توجه او به سمت صدایی غیر از وزوز گوش به کار می‌رود. برای استفاده از این دستگاه ادیولوژیست به کمک خود فرد ابتدا بلندی و زیر و بمی وزوز گوش فرد را پیدا می‌کند، و سپس مشخصات صدا را روی دستگاه پیاده می‌کند. دستگاه با تولید صدایی دارای ویژگی‌های موردنظر، وزوز گوش را پوشش می‌دهد، این صدا آزاردهندگی وزوز را ندارد. بدین ترتیب صدای دستگاه به صدای گوش فرد غالب می‌شود. به مرور که وزوز گوش توسط مغز سرکوب شد، ادیولوژیست صدای دستگاه را هم کمتر می‌کند، تا دیگر هیچ صدای اضافهای در گوش فرد شنیده‌نشود. این سیستم با وجود مدار مستقلی که دارد، می‌تواند با سمعک هم ادغام شود و برای افراد کم‌شنوا که دارای وزوز گوش هستند، به کار گرفته شود.
صوت‌درمانی
در روش صوت‌درمانی تلاش می‌شود در طی جلساتی متعدد با پخش صداهایی خاص، وزوز گوش بیمار را از بین برد یا به حداقل آزاردهندگی رساند. این روش درمان وزوز گوش، روشی بیمار محور است. یعنی خود بیمار هم می‌تواند قبل از استراحت، خواب یا زمان‌هایی که به تمرکز احتیاج دارد، آن را انجام دهد. بدین صورت که بیمار باید اصوات خاصی را که ادیولوژیست در اختیار او قرار می‌دهد، در مواقع گفته‌شده برای مدت زمان معین (در حد چند دقیقه) گوش کند.
لیزر درمانی
معالجه وزوز گوش با لیزر، جزو جدیدترین راهکارها برای کاهش وزوز گوش محسوب می‌شود. در درمان وزوز گوش با لیزر، با استفاده از لیزری ضعیف میزان سوخت و ساز حلزون گوش و به تبع آن خون‌رسانی به حلزون افزایش داده می‌شود، که این امر می‌تواند به کاهش وزوز گوش کمک کند.
بازآموزی وزوز
روش بازآموزی وزوز معمولاً هنگامی استفاده می‌شود، که روش درمان موثر دیگری برای از بین بردن وزوز گوش بیمار وجود نداشته‌باشد. در این روش طی جلساتی به فرد آموزش داده می‌شود، که چگونه تمرکز خود را روی اموری غیر از وزوز گوش بگذارد و استرس خود چگونه را کنترل کند تا سبب افزایش وزوز گوشش نشود. در واقع در این روش به فرد آموزش داده می‌شود، که چگونه وزوزگوش خود را مدیریت کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر یکی از شرایط زیر را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- شدت وزوز گوش اذیتتان می‌کند.
- وزوز گوش به صورت ناگهانی یا بدون علت مشخص بروز پیدا کرده‌است.
- همزمان با وزوز گوش، دچار منگی و سرگیجه شده یا شنوای‌تان تحت تاثیر قرار گرفته‌است.
- بعد از عفونت دستگاه تنفسی، مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا، دچار وزوز گوش شده‌اید و بعد از یک هفته هنوز این مشکل را دارید.
آیا پیشگیری از وزوز گوش امکان پذیر است؟
اگر می‌خواهید به این عارضه شایع و خسته‌کننده مبتلا نشوید، نکات زیر را رعایت کنید:
- استفاده از نمک را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید. رژیم غذایی نامناسب در افزایش صدای وزوز گوش بسیار تاثیرگذار است.
- مصرف قهوه و نوشابه‌های گازدار را کاهش دهید.
- از نوشیدن الکل و مصرف مواد نیکوتین‌دار مانند سیگار و قلیان پرهیز کنید.
- استرس خود را مدیریت کنید، زیرا هرچه استرس شما بالاتر باشد، صدای درون گوشتان شدیدتر خواهد شد.
- برای خشک کردن و تمیز کردن گوش‌هایتان از گوش‌پاک کن استفاده نکنید.
- اگر در محیط کارتان سر و صداهای آزاردهنده وجود دارد، از محافظ گوش استفاده کنید.
- خود را در معرض اصوات بلند قرار ندهید.
آیا سمعک می تواند به درمان این بیماری کمک کند؟
تکنولوژی به کار رفته در بهترین سمعک‌های هوشمند از جمله سمعک زیمنس، تاکنون بر مبنای استفاده از روش صوت‌درمانی برای درمان وزوز گوش بوده‌است. در روش صوت‌درمانی (Sound Therapy) در گوش افراد مبتلا به وزوز، صدایی توسط سمعک فرستاده می‌شود، که مقدار کمی از صدای وزوز گوش خودشان بیشتر است. اما این صدا آزاردهندگی صدای سوت را ندارد. در این مدت مغز با عادت کردن به این صدا دیگر صدای وزوز گوش را فراموش می‌کند؛ حالا ادیولوژیست می‌تواند صدای تولیدشده توسط سمعک را هم کمتر و کمتر کند، تا به مرور زمان فرد دیگر هیچ صدای اضافهای در گوش خود احساس نکند.
نکته جالب اینجاست که معمولاً پس از درمان توسط صوت‌درمانی در یک دوره، دیگر وزوز گوش برنمی‌گردد؛ اما اگر پس از مدتی برگردد، توسط همین روش قابل‌درمان است. به نظر می‌رسد همه چیز در استفاده از روش صوت‌درمانی مفید و موثر است؛ اما شکایت تعدادی از مبتلایان به وزوز گوش که از روش صوت‌درمانی برای درمان وزوز گوش خود بهره می‌برند، این است که این روش هم برای همیشه سکوت کامل و آرامش را برای فرد به ارمغان نمی‌آورد.
هرچند که صدای تولیدشده توسط سمعک جهت درمان این بیماری اغلب صدایی خوشایند مانند صدای امواج دریا است، اما بالاخره باز هم صداست و سکوت کامل هنوز از راه نرسیده‌است. اینجاست که تکنولوژی Notch Therapy سمعک‌های کمپانی زیمنس وارد عمل می‌شود. تکنولوژی کاملاً جدید در راستای درمان این عارضه، که به جای پوشاندن صدای وزوز گوش در صدد حذف آن است.
تکنولوژی Notch Therapy فرم جدیدی از روش‌های درمانی به کمک سمعک است. در وضعیت ۶۵ درصد افراد مبتلا به وزوز گوش که شروع به استفاده از تکنولوژی Notch Therapy سمعک زیمنس کرده‌اند، بهبود چشمگیری مشاهده شده‌است. این آمار نشان می‌دهد Notch Therapy روشی قابل‌اعتنا و شاید راه حل اساسی معالجه این بیماری، در بیش از ۵۰ درصد مبتلایان به وزوز گوش در سراسر دنیا باشد.
سوالات متداول
- آیا وزوز گوش نشانه کم‌شنوایی است؟
در بعضی افراد ممکن است وزوز گوش با کم‌شنوایی همراه باشد. در این صورت باید برای تشخیص و درمان تخصصی به پزشک مراجعه کرد.
- آیا وزوز گوش نشانه عفونت گوش است؟
وزوز می‌تواند نشانه عفونت گوش باشد.
- پرپر گوش نشانه چیست؟
این حالت می‌تواند دلایل مختلفی داشته‌باشد که یکی از آنها عفونت گوش است.
