حتما برایتان پیش آمده است که ناگهان احساس کنید دنیا دور سرتان می‌چرخد، تعادلتان را از دست بدهید یا دچار سرگیجه شدید شوید. این وضعیت ممکن است گذرا باشد؛ اما در برخی موارد نشانه‌ای از یک مشکل اساسی‌تر در بدن است. سرگیجه فقط یک حس ناخوشایند نیست؛ بلکه می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد و حتی فعالیت‌های روزمره را با مشکل روبه‌رو کند.
در این مقاله از مرکز ارزیابی شنوایی و تعادل ملاصدرا، شما را با انواع سرگیجه، علت‌ها و تفاوت بین آن‌ها خواهیم کرد. اگر می‌خواهید بدانید چرا دچار سرگیجه می‌شوید و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
سرگیجه چیست؟
اگر تابه‌حال سوار بر وسایل شهربازی شده باشید، پس احتمالا با سرگیجه آشنا هستید؛ معمولا در این شرایط احساس می‌کنید که دنیا دور شما می‌چرخد. اما اگر بدون این‌که تازه از یک ترن هوایی پیاده شده باشید، دچار سرگیجه شده‌اید، باید با پزشک خود مشورت کنید. چراکه پزشک باید بررسی کند که آیا به یکی از انواع سرگیجه مبتلا هستید یا خیر.
انواع سرگیجه ها را به دو نوع اصلی محیطی و مرکزی تقسیم می‌کنند. برای هر دو نوع سرگیجه داروها و روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد. تشخیص نوع سرگیجه و علت آن می‌تواند به شما و پزشکتان کمک کند تا بهترین روش مدیریت آن را انتخاب کنید.
سرگیجه محیطی
یکی از انواع سرگیجه، سرگیجه محیطی است. اگر پزشک به شما گفت که دچار سرگیجه محیطی هستید، نگران نباشید؛ چراکه افراد زیادی با این مشکل روبه‌رو هستند. این نوع سرگیجه، رایج‌ترین شکل این عارضه است. در اغلب موارد، مشکل در گوش داخلی که مسئول حفظ تعادل بدن است، باعث بروز این نوع سرگیجه می‌شود.
علت سرگیجه محیطی
دلیل انواع سرگیجه با هم متفاوت است. رایج‌ترین دلایل مشکلات گوش داخلی که منجر به سرگیجه محیطی می‌شوند، عبارت‌اند از:
- سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV): سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) حالتی است که در آن کریستال‌های کوچکی درون مایع گوش داخلی جابه‌جا و شناور می‌شوند. حرکت این کریستال‌ها و مایع گوش داخلی باعث ایجاد احساس سرگیجه می‌شود. در برخی موارد، آسیب به گوش می‌تواند منجر به BPPV شود.
- نورونیت وستیبولار (التهاب عصب دهلیزی): نورونیت وستیبولار باعث سرگیجه شدید و ناگهانی می‌شود که معمولا دو تا سه هفته طول می‌کشد. پزشکان اعتقاد دارند که احتمالا یک عفونت ویروسی عامل این بیماری است.
- بیماری منییر: بیماری منییر وضعیتی است که سرگیجه را با کاهش موقتی شنوایی همراه می‌کند. پزشکان هنوز دلیل قطعی این بیماری را نمی‌دانند؛ اما استرس، مصرف نمک، کافئین و الکل می‌توانند از عوامل تحریک‌کننده آن باشند.
برخی دیگر از بیماری‌های گوش داخلی هم ممکن است منجر به سرگیجه محیطی شوند؛ از جمله این بیماری‌ها می‌توان به سه مورد زیر اشاره کرد:
- لابیرنتیت
- فیستول پری‌لنف
- سندرم زوال کانال نیم‌دایره‌ای فوقانی (SSCDS)
عفونت ویروسی گوش داخلی می‌تواند باعث لابیرنتیت شود. فیستول پری‌لنف ممکن است بر اثر ضربه به سر یا تغییر ناگهانی فشار، مانند غواصی در عمق زیاد، ایجاد شود. سندرم زوال کانال نیم‌دایره‌ای فوقانی ممکن است به‌دلیل تخریب بخشی از ساختار استخوانی کانالی که مایعات را در گوش داخلی حمل می‌کند، رخ دهد.
علایم سرگیجه محیطی
حالت تهوع و استفراغ، تعریق و مشکلات گوش از علائم رایجی هستند که ممکن است با سرگیجه تجربه کنید. اگر سرگیجه محیطی شما ناشی از عفونت گوش داخلی یا یک بیماری باشد، احتمالا در گوش خود درد یا احساس پری داشته باشید. در لابیرنتیت و بیماری منییر، علاوه بر سرگیجه، ممکن است دچار کاهش شنوایی و وزوز گوش در یک یا هر دو گوش شوید.
برخی ویژگی‌های مشترک در سرگیجه محیطی می‌توانند به پزشک در تشخیص کمک کنند. سرگیجه‌ای که ناگهان شروع و به همان سرعت برطرف می‌شود به احتمال زیاد از نوع محیطی باشد. همچنین چشمان شما ممکن است بدون کنترل حرکت کنند. معمولا این حرکت زمانی‌که روی یک نقطه ثابت تمرکز می‌کنید، متوقف می‌شود. همچنین این حالت بیشتر در روزهای اول بروز علائم سرگیجه اتفاق می‌افتد و سپس از بین می‌رود.
سرگیجه مرکزی
یکی دیگر از انواع سرگیجه های خطرناک، سرگیجه مرکزی است. سرگیجه مرکزی به دلیل مشکلات مغزی ایجاد می‌شود. برخلاف سرگیجه محیطی که معمولا ناشی از اختلالات گوش داخلی است، سرگیجه مرکزی به مشکلاتی در مغز، به‌ویژه در ساقه مغز یا مخچه (بخش پشتی مغز) مربوط می‌شود.
علت سرگیجه مرکزی
همان‌طورکه گفتیم، سرگیجه مرکزی ممکن است به دلیل بیماری یا آسیب مغزی ایجاد شود؛ از جمله این بیماری‌ها که ممکن است که باعث ایجاد این مشکل شوند، شامل موارد زیر هستند:
- آسیب‌های سر
- بیماری‌ها یا عفونت‌ها
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- میگرن
- تومورهای مغزی
- سکته‌های مغزی
- حملات ایسکمیک گذرا (TIA) یا همان مینی‌سکته‌ها که برای مدت کوتاهی رخ داده و آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند.
علایم سرگیجه مرکزی
درحالی‌که حمله‌های سرگیجه محیطی به سرعت برطرف می‌شوند؛ اما سرگیجه مرکزی اغلب ناگهانی شروع می‌شود و احتمالا مدت طولانی ادامه داشته باشد. معمولا این نوع سرگیجه شدیدتر از سرگیجه محیطی است و ممکن است توانایی ایستادن یا راه رفتن بدون کمک را از دست بدهید.
حرکات غیرارادی چشم در هر دو نوع سرگیجه رخ می‌دهد؛ اما در سرگیجه مرکزی این حرکت‌ها مدت بیشتری، گاهی از چند هفته تا چند ماه در طول دوره سرگیجه، ادامه دارند. حتی زمانی‌که روی یک نقطه ثابت تمرکز می‌کنید، متوقف نمی‌شوند. مشکلات شنوایی که در سرگیجه محیطی رایج هستند، در سرگیجه مرکزی نادرند. اما علائم دیگری مانند سردرد، ضعف یا مشکل در بلعیدن در سرگیجه مرکزی شایع‌تر هستند.
کلام آخر
در این مقاله به معرفی و تفاوت انواع سرگیجه پرداختیم. سرگیجه احساسی است که در آن دنیا جلوی چشمان شما در حال چرخش است. انواع سرگيجه را می‌توان به دو نوع اصلی سرگیجه محیطی و سرگیجه مرکزی تقسیم کرد. سرگیجه محیطی نوع شایع‌تر است که معمولا ناشی از مشکلات گوش داخلی مانند BPPV (سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم حمله‌ای)، نورونیت وستیبولار یا بیماری منیر است.
علائم این نوع سرگیجه شامل سرگیجه، حالت تهوع، درد گوش، کاهش شنوایی و احساس پری در گوش می‌شود. سرگیجه مرکزی که در اثر مشکلات مغزی مانند آسیب‌های سر، سکته مغزی یا ام‌اس ایجاد می‌شود، شدیدتر است و مدت طولانی‌تری ادامه دارد. این نوع سرگیجه اغلب با سردرد، ضعف و مشکل در بلع همراه است. اگر دچار سرگیجه هستید، مراجعه به کلینیک سرگیجه برای تشخیص علت و دریافت درمان مناسب بسیار مهم است.
