همه کموبیش میدانیم که شنوایی، یکی از ارزشمندترین هدایای خداوند است و چقدر در زندگی روزمره ما حیاتی است؛ بیایید روزی را تصور کنید صدای خنده عزیزانتان، موسیقی دلنشین یا حتی زمزمه آرامشبخش باد را از دست دادهاید! چقدر حس و حالتان بد، دورانی که در آن هستید چالشبرانگیز و زندگیتان سخت میشود؟
پرواضح است که متاسفانه کمشنوایی نهتنها کیفیت زندگی را کاهش میدهد؛ بلکه باعث کم شدن ارتباطات اجتماعی و همچنین کاهش حس اعتماد به نفس خواهد شد؛ اما خبر خوب این است که شما میتوانید با استفاده از چند روش ساده و موثر، از بروز این مشکل جلوگیری کنید.
به همین دلیل ما در این مقاله، شما را با روشهای پیشگیری از کم شنوایی آشنا میکنیم تا با توجه به آنها، بتوانید شنواییتان را برای سالها سالم و بدون نقص نگه دارید. این راهنما، شما را قدم به قدم به سوی داشتن حس شنوایی بهتر هدایت میکند؛ لطفا تا انتها همراه ما باشید.
محافظت از شنوایی
همانطور که در مقدمه هم اشاره کردیم، شنوایی یکی از داراییهای بیبدیل انسان است که به او امکان برقراری ارتباط مؤثر، لذتبردن از موسیقی و شنیدن صداهای طبیعت را میدهد. با این حال، متاسفانه این حس مهم و البته ظریف، بهشدت در معرض آسیب قرار دارد.
تقریباً 15 درصد از افرادی که 18 سال سن دارند یا حتی بزرگتر هستند، مشکلات شنوایی را گزارش میکنند و با افزایش سن، این خطر هم افزایش مییابد. همچنین تا 39 درصد از بزرگسالانی که 60 سالگی را طی میکنند هم با مشکلات شنوایی مواجه هستند. پس اهمیت محافظت از شنوایی در سنین کم، کمک میکند تا افراد کمتری با کاهش شنوایی در آینده مواجه شوند.
عواملی مانند صدای بلند چه سالها در معرض آلودگی صوتی قرار بگیرید یا چه در معرض یک انفجار بزرگ و مهیب، عفونت گوش، یا حتی مراقبت نامناسب از گوشهایتان باعث میشوند با افت شنوایی مواجه شوید. البته در مقابل این موارد، با توجه به افزایش صداهای محیطی در زندگی مدرن، محافظت از شنوایی هم از اهمیت بیشتری برخوردار شده است و افراد متخصص به دلیل اهمیت این موضوع روشهای مختلف مراقبت از شنوایی را معرفی و عرضه کردهاند.
مثلا یکی از روشهای مؤثر محافظت از شنوایی، کاهش مدتزمان قرارگیری در معرض صداهای بلند است که تمامی متخصصان گوش ، تاکید میکنند هرگز برای طولانیمدت در مکانی قرار نگیرید که صداهای بلند آزارتان دهد؛ همچنین استفاده از ابزارهای محافظتی مانند گوشگیرها و محافظهای روگوشی در محیطهای پرصدا نیز توصیه شده است تا با کمک آنها بتوان شنوایی را از آسیبهای احتمالی در امان نگه داشت. این را بدانید که هیچ درمان پزشکی یا جراحی برای کاهش شنوایی ناشی از سر و صدا وجود ندارد؛ پس حتما اگر در این محیطها هستید، از ابزار محافظت گوش استفاده کنید.
علاوه بر این، متخصصان و پزشکان رعایت بهداشت گوش را الزامی میدانند و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه مشکل را یکی از مهمترین اقدامات کلیدی در پیشگیری از کم شنوایی میدانند.
داروهای مضر برای شنوایی
بسیاری از داروها متاسفانه اگر بدون نظر و توصیه پزشک مصرف شود، عوارض جانبی جدی برای شنوایی خواهد داشت. این داروها، که به آنها اتوتوکسیک گفته میشود، به سلولهای حساس گوش داخلی آسیب میزنند و در برخی مواقع حتی باعث کمشنوایی موقت یا دائمی خواهند شد.
برای مثال، آنتیبیوتیکهایی مانند جنتامایسین یا داروهای شیمیدرمانی تأثیر مستقیم بر ساختارهای گوش میگذارند و مشکلات شنوایی جدی را ایجاد میکنند.
برای پیشگیری از این آسیبها لازم است حتما پیش از مصرف هرگونه دارو، با پزشک مشورت کنید. اگر شما یا نزدیکانتان از داروهای اتوتوکسیک استفاده میکنید، باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرید تا هرگونه علائم هشداردهنده، مانند وزوز گوش یا افت شنوایی، را بهموقع شناسایی کنند. البته ممکن است در صورت افت شنوایی، پزشک استفاده از انواع سمک مثلا سمعک شارژی را پیشنهاد دهد تا با کمک آنها بتوانید، بهتر بشنوید و کیفیت حش شنوایی خود را افزایش دهید.
عفونتها
عفونتهای گوش هم یکی دیگر از دلایل شایع کم شنوایی موقت هستند. این عفونتها به دلایل مختلفی به گوش داخلی یا میانی آسیب میزنند. متاسفانه عفونت گوش میانی، یکی از متداولترین انواع عفونت در کودکان و بزرگسالان است که به دلیل تجمع مایعات در پشت پرده گوش رخ میدهد. این عفونتها معمولاً پس از سرماخوردگی یا دیگر بیماریهای تنفسی ایجاد میشوند و التهاب و کاهش انتقال صدا به گوش داخلی از بارزترین عوارض آنهاست.
اگر عفونت گوش میانی را بهموقع درمان نکنید، احتمال آنکه به پرده گوش شما، آسیب بزند یا باعث تجمع مایعات در گوش شود، بسیار زیاد است و این شرایط خطر کاهش شنوایی موقت یا حتی ابتلا به شنوایی دائمی را بسیار زیاد میکند. ضمن اینکه عفونتهای ویروسی و باکتریایی امکان آسیب رساندن به سلولهای شنوایی را دارند که در ادامه آن، مشکلات شنوایی را تشدید میکنند.
برای پیشگیری از عفونت گوش، باید حتما رعایت بهداشت عمومی را مهم در نظر بگیرید. شستن دستها و دوری از تماس با آب آلوده، استفاده از روشهای ایمن برای تمیز کردن گوش، و درمان به موقع بیماریهای تنفسی تا میزان قابلتوجهی خطر ابتلا به عفونتهای گوش را کاهش میدهند. همچنین، مراجعه به پزشک در صورت بروز علائمی مانند درد گوش، تب، یا کاهش شنوایی نیز اهمیت زیادی دارد و باید حتما آنها را مدنظر قرار دهید.
با رعایت این نکات مطمئن باشید که به حفظ سلامت گوش و جلوگیری از مشکلات شنوایی ناشی از عفونت گوش خود، کمک خواهید کرد.
جرم گوش
جرم گوش (سرومن) مادهای طبیعی است که توسط غدد موجود در مجرای گوش تولید میشود. این ماده محافظتی وظایفی مهم مانند جلوگیری از ورود گرد و غبار، حشرات و باکتریها به گوش را بر عهده دارد. جرم گوش همچنین محیطی مرطوب برای گوش ایجاد میکند و با این کار، از خشکی مجرای گوش جلوگیری میکند. برخلاف تصور رایج که در بین مردم قوت گرفته است، بودن جرم گوش، نشانهای از بهداشت کم نیست، بلکه بخشی از مکانیسم دفاعی طبیعی بدن محسوب میشود؛ ازاینرو برای رفع آن اقدامی نمیکنند.
باید بدانید که تجمع بیش از حد جرم گوش احتمال بروز مشکلاتی مانند انسداد مجرا، کاهش شنوایی موقت، احساس پر بودن گوش و حتی وزوز گوش را پررنگ میکند.
این مشکلات معمولاً در افرادی که مجرای گوش باریکتری دارند یا به دلایل ژنتیکی جرم بیشتری تولید میکنند، شایعتر است. همچنین استفاده مکرر از گوشپاککن هم امکان دارد جرم را به عمق بیشتری از داخل گوش هدایت و منتقل کرده و مشکلات بیشتری ایجاد کند.
برای پیشگیری از مشکلات ناشی از جرم گوش، پیشنهاد میکنیم حتما از وارد کردن اشیای خارجی مانند گوشپاککن یا کلید به گوش خودداری کنید. دقت کنید که شستوشوی ملایم گوش هنگام حمام کافی است. اما در صورتی که احساس انسداد یا کاهش شنوایی داشتید، خودسرانه اقدامی نکنید و به پزشک متخصص برای تمیز کردن درست گوش خود، مراجعه کنید. البته ناگفته نماند که استفاده از محلولهای نرمکننده جرم گوش نیز میتواند به خروج آسانتر آن کمک کند. ولی باز تاکید میکنیم که خودسرانه این کار را انجام ندهید، زیرا احتمال آنکه خودتان به گوشتان آسیب بیشتری وارد کنید، وجود دارد؛ پس چه بهتر که از متخصصان این حوزه، کمک بگیرید.
بیماریها
بیماریها به شکلهای مختلف متاسفانه به سلامت شنوایی آسیب میزنند. برخی بیماریهای سیستمیک، مانند دیابت و فشار خون بالا، جریان خون به گوش داخلی را تحت تأثیر قرار میدهند و به سلولهای مویی حساس در گوش آسیب میرسانند. دیابت، به دلیل ایجاد مشکلات عروقی، در برخی از افراد باعث کمشنوایی دائمی یا موقت میشود. فشار خون بالا نیز به مرور زمان ممکن است برخی از افراد را با کاهش عملکرد عروق کوچک در گوش و افت شنواییشان مواجه کند.
بیماری منییر (menieres disease) نمونهای از اختلالات خاص گوش است که با تجمع مایعات در گوش داخلی همراه است. این بیماری اغلب علائمی مانند سرگیجه، وزوز گوش، و افت شنوایی را در افراد درگیر، ایجاد میکند. البته نباید از عفونتهای ویروسی نظیر اوریون یا سرخجه چشمپوشی کرد که این بیماریها هم از جمله مواردی هستند که ساختارهای شنوایی در برخی از افراد با ابتلا به آنها، آسیب میبینند.
مدیریت بیماریهای مزمن، مانند کنترل قند خون در بیماران دیابتی یا مصرف منظم داروهای فشار خون، از اقدامات کلیدی در حفظ سلامت شنوایی است. همچنین، برای بیماریهای خاص گوش مانند منییر، استفاده از رژیم غذایی کمنمک و مصرف داروهای تجویزی پزشک تا میزان قابلتوجهی به کاهش علائم کمک خواهد کرد. بررسیهای دورهای شنوایی توسط متخصص نیز به تشخیص زودهنگام مشکلات و پیشگیری از پیشرفت آنها کمک میکند.
با رعایت این نکات و مراجعه به موقع به پزشک متخصص گوش، میتوانید از تأثیر منفی بیماریها بر شنوایی جلوگیری کردخ و زندگی باکیفیتتری داشته باشید.
راههای مختلف برای پیشگیری از کمشنوایی
لازمه پیشگیری از کمشنوایی، آگاهی و رعایت نکات مختلف است. عوامل زیادی هستند که کمک میکنند تا به شنوایی آسیب برسانند، از جمله صداهای بلند، داروهای مضر، عفونتها و بیماریهای زمینهای که در این مقاله برایتان توضیح دادیم.
البته نگران نباشید؛ زیرا برای حفظ سلامت شنوایی، راهکارهای متعددی وجود دارد که با اجرای آنها میتوانید از بروز مشکلات جدی در این حس حیاتی جلوگیری کنید. در ادامه این بخش مهمترین این راهکارها ا معرفی کردهایم.
کاهش قرارگیری در معرض صداهای بلند
قبلا هم گفتیم که صداهای بلند یکی از عوامل اصلی آسیبزا به گوش هستند. قرار گرفتن طولانیمدت در معرض صداهایی با شدت بالا در بسیاری از موارد به سلولهای شنوایی گوش داخلی آسیب میزند. استفاده از ابزارهای محافظ شنوایی مانند گوشگیرها یا ایرمافها در محیطهای پر سر و صدا از آسیبهای ناشی از صداهای بلند تا میزان قابل توجهی جلوگیری میکند.
استفاده از انواع سمعکهای مناسب
در صورت بروز کمشنوایی، استفاده از برخی از انواع سمعکها مانند سمعکهای زیمنس به بهبود شنوایی کمک میکند. این ابزارها بهویژه برای افرادی که کاهش شنوایی جزئی دارند، بسیار مؤثر هستند و کیفیت زندگی را بهبود میبخشند.
معاینات دورهای شنوایی
با بررسی منظم شنوایی توسط متخصص گوش و حلق و بینی میتوانید مشکلات شنوایی را در مراحل اولیه شناسایی کنید. با تشخیص زودهنگام، امکان درمان و جلوگیری از پیشرفت کمشنوایی هم بیشتر خواهد بود.
مراقبت از گوش و بهداشت عمومی
رعایت بهداشت گوش و پاک کردن صحیح گوش از تجمع جرم و بروز مشکلات شنوایی جلوگیری میکند. هرگز از گوشپاکنها به شیوههای نادرست برای تمیزکردن گوشتان، استفاده نکنید؛ همچنین روشهای خودسرانه و غیرپزشکی برای پاکسازی گوش هم خطر جدی آسیبرساندن به این نعمت الهی را افزایش میدهد. پس هرگز خودسرانه برای تمیزکردن بخش میانی و داخلی گوش خود، اقدامی انجام ندهید و حتما تحت نظر پزشک تمیزی گوش را انجام دهید.
مدیریت بیماریهای زمینهای
در بخشهای قبل هم گفتیم که برخی بیماریها مانند دیابت و فشار خون بالا هم ممکن است به گوش آسیب بزنند. کنترل این بیماریها از طریق رژیم غذایی مناسب، داروها و ورزش منظم، قطعا نقش موثری در پیشگیری از کم شنوایی دارند.
درمان به موقع عفونتها
عفونتهای گوش میانی و خارجی از جمله مواردی هستند که احتمال آسیب به شنوایی را افزایش میدهند. درمان سریع عفونتها با استفاده از داروهای تجویزی پزشک و رعایت بهداشت، اقدام درست و مناسبی است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید.
استفاده از ابزارهای محافظ شنوایی
در قسمتی از مقاله متذکر شدیم که ابزارهای محافظ شنوایی، همچون گوشگیرها یا ایرمافها هم نقش بسیار مهمی در حفاظت از شنوایی در محیطهای پر سر و صدا دارند. این ابزارها با کاهش شدت صدا، از گوشهای شما در برابر آسیبهای ناشی از صداهای بلند و مداوم محافظت میکنند و احتمال بروز مشکلات شنوایی را به حداقل میرسانند.
گوشگیرها به راحتی در گوش قرار میگیرند و مانع از نفوذ صداهای بلند میشوند. این ابزارها سبک و قابل حمل هستند و در هر موقعیتی، از جمله محیطهای صنعتی، کنسرتها یا مکانهای پر سر و صدا کارایی خوبی دارند. همچنین ایرمافها (گوشگیرهای روگوشی) هم برای استفاده در کارهای سنگین یا محیطهای بسیار پر سر و صدا، مانند کارگاهها یا کنسرتها، بسیار مناسباند.
به یاد داشته باشید که استفاده از این ابزارها نهتنها شنوایی شما را حفظ میکند، بلکه از آسیبهای بلندمدت مانند کمشنوایی و وزوز گوش نیز جلوگیری میکند.
جمعبندی
در این مقاله از کم شنوایی گفتیم. موضوعی که متاسفانه تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی دارد؛ اما توضیح دادیم که با آگاهی و اقدامات پیشگیرانه، میتوانید از آن جلوگیری کنید.
در واقع رعایت بهداشت، اجتناب از صداهای بلند، استفاده از ابزارهای محافظ شنوایی، و مراجعه منظم به پزشک از جمله روشهای مؤثر در حفظ سلامت شنوایی شما هستند و شما با مراقبت از این حس ارزشمند، میتوانید دنیای از صداهای زندگیبخش را برای همیشه حفظ کنید.
اما حفاظت از شنوایی و همچنین پیشگیری از کم شنوایی به اقداماتی نیاز دارد که به طور همزمان از آسیبهای ناشی از صداهای بلند، عفونتها، داروهای مضر و بیماریها جلوگیری کنند. با رعایت نکات پیشگیرانه مانند کاهش قرارگیری در معرض صداهای بلند، استفاده از ابزارهای محافظ شنوایی، و مدیریت مناسب بیماریها، میتوانید از افت شنوایی به میزان قابلتوجهی جلوگیری کنید. همچنین، معاینات منظم شنوایی و مشاوره با پزشک متخصص، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام مشکلات و حفظ سلامت شنوایی ایفا میکند.