فرکانس‌های صدا از مسیر پیچیده‌ای عبور می‌کنند تا به مغز برسند و ما صدایی را ادراک کنیم. در این مسیر پیچیده ساختارهای زیادی وجود دارند که اگر هر یک از آن‌ها دچار اختلال شود، باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد گوش‌ها و ضعیف‌شدن حس شنوایی می‌شود. یکی از این اختلال‌ها عفونت گوش است که علائم مختلفی شامل درد، گرفتگی و… ایجاد می‌کند. متداول‌ترین روش درمان این عارضه نیز تجویز آنتی‌بیوتیک است. به همین دلیل در این مقاله از مرکز شنوایی ملاصدرا قرار است با بهترین آنتی‌بیوتیک برای عفونت گوش آشنا شویم. با ما همراه باشید.
عفونت گوش چیست؟
عفونت گوش زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا ویروس‌ها وارد هر یک از قسمت‌های مختلف گوش مثل مجرای خارجی، پرده گوش یا گوش میانی شوند. عفونت گوش خارجی یا اوتیت خارجی در کانال خارجی گوش به دلایل مختلف مثل تجمع موم گوش اتفاق می‌افتد. عفونت گوش میانی یا اوتیت میانی حاد نیز نوعی عفونت باکتریایی یا ویروسی است که باعث بروز درد و التهاب در این قسمت می‌شود.
در واقع گوش میانی محفظه‌ای پر از هوا پشت پرده گوش است که در آن استخوان‌های کوچکی قرار دارند. این استخوان‌ها ارتعاشات صوتی را از پرده گوش به گوش داخلی منتقل می‌کنند تا بتوانیم بشنویم. همچنین شیپور استاش نیز کانالی است که گوش میانی را به گلو متصل می‌کند تا فشار هوا در دو طرف پرده گوش تنظیم شود؛ اما اختلال در عملکرد این کانال که به دلایل مختلفی مثل عفونت گلو و… اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود که گوش میانی دچار عفونت شود.
عفونت گوش در هر قسمتی دردناک است؛ زیرا التهاب و تجمع مایع اضافی باعث افزایش فشار روی پرده گوش می‌شود. همچنین عفونت مزمن ممکن است آسیب شدیدی به گوش میانی وارد کند. جالب است بدانید که عفونت گوش میانی، بعد از سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری دوران کودکی است و اغلب در کودکان شش‌ماهه تا دوساله رخ می‌دهد؛ زیرا شیپور استاش آن‌ها کوچک‌تر است و به‌خوبی بزرگسالان عمل نمی‌کند. البته کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان نیز ممکن است درگیر این عارضه شوند.
علائم عفونت گوش چیست؟
علائم و نشانه‌های عفونت گوش معمولاً بسیار سریع و پس از سرماخوردگی شروع می‌شوند. برخی از رایج‌ترین علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- گوش‌درد شدید
- ایجاد مشکل در شنوایی مثل کاهش شنوایی
- ازدست‌دادن تعادل و احساس سرگیجه
- خروج مایع یا چرک از گوش
- احساس فشار در گوش
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب بالا
- سردرد
ازآنجایی‌که نوزادان و کودکان نمی‌توانند علائمی که تجربه می‌کنند را به‌درستی بیان کنند، پس باید علائم آن‌ها در رفتارشان تشخیص دهیم. معمولاً کودکان مبتلا به عفونت گوش رفتارها و نشانه‌های زیر را بروز می‌دهند:
- گوش خود را فشار می‌دهند یا می‌کشند.
- بیش از حد معمول گریه می‌کنند یا سروصدا می‌کنند.
- بی‌حوصله و تحریک‌پذیر می‌شوند.
- ممکن است گوشه‌گیر و کم‌تحرک شوند.
- تب بالا دارند.
- دچار تنفس دهانی یا افزایش خوروپف می‌شوند.
- از خوردن غذا اجتناب می‌کنند؛ زیرا قورت‌دادن باعث افزایش درد می‌شود.
چه چیزی باعث عفونت گوش می شود؟
عفونت گوش میانی اغلب ناشی از یک بیماری دیگر مثل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت تنفسی یا حساسیت فصلی است. در واقع میکروب‌های داخل گلو از طریق شیپور استاش وارد گوش میانی شده و تکثیر می‌شوند. همچنین عفونت تنفسی یا آلرژی نیز می‌توانند لوله‌های استاش را مسدود کنند. این اتفاق باعث تجمع مخاط در گوش میانی و ایجاد عفونت می‌شود.
آدنوئیدها هم در عفونت گوش میانی نقش دارند. این ساختارها پدهای کوچکی هستند که در پشت حفره بینی قرار دارند و به نظر می‌رسد در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارند. ازآنجایی‌که آدنوئیدها نزدیک دهانه شیپور استاش هستند، تورم آن‌ها ممکن است با انسداد مسیر کانال‌ها منجر به عفونت و التهاب گوش میانی شود. البته این اتفاق بیشتر در عفونت گوش کودکان نقش دارد؛ زیرا کودکان آدنوئیدهای بزرگ‌تری نسبت به بزرگسالان دارند.
عفونت گوش خارجی نیز معمولاً ناشی از واردشدن آب به مجرای گوش است. در واقع وقتی آب برای مدت طولانی در مجرای خارجی گوش باقی می‌ماند با جرم گوش ترکیب می‌شود؛ در نتیجه محیط مرطوب و مناسبی را برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند که باعث ایجاد عفونت می‌شود.
عفونت گوش چگونه تشخیص داده می شود؟
اکثر پزشکان متخصص می‌توانند به‌سادگی بر اساس بررسی علائم و معاینه گوش عفونت را تشخیص دهند. برای معاینه گوش، پرده گوش را با استفاده از ابزاری به نام اتوسکوپ بررسی می‌کنند و اگر ملتهب، متورم یا قرمز باشد، نشانه عفونت است.
گاهی اوقات از اتوسکوپ پنوماتیک نیز برای بررسی وجود مایع در گوش میانی استفاده می‌شود. اتوسکوپ پنوماتیکی هوا را به پرده گوش می‌دمد که باعث حرکت آن به جلو و عقب می‌شود؛ ولی وقتی مایعی در گوش میانی وجود داشته باشد، پرده کمتر از حد طبیعی حرکت می‌کند. علاوه بر این روش‌ها ممکن است پزشک‌ها از روش‌های دیگری نیز برای تشخیص عفونت گوش استفاده کنند که عبارت‌اند از:
- تمپانومتری: این تست از فشار هوا برای بررسی وجود مایع در گوش میانی و تعیین فشار آن استفاده می‌کند. در واقع در این روش از دستگاهی استفاده می‌شود که فشار داخل کانال گوش را تنظیم و همچنین میزان حرکت پرده گوش را اندازه‌گیری می‌کند.
- بازتاب سنجی آکوستیک: این تست از امواج صوتی برای بررسی وجود مایع در گوش میانی استفاده می‌کند. در واقع میزان صدایی که باز می‌گردد، میزان تجمع مایع را نشان می‌دهد. یک گوش سالم بیشتر صدا را جذب می‌کند؛ اما گوش بیمار امواج صوتی بیشتری را منعکس می‌کند. روش‌های بازتاب سنجی آکوستیک و تمپانومتری فقط به تشخیص وجود مایع در گوش میانی کمک کنند و عفونی بودن یا نبودن آن را مشخص نمی‌کنند.
- تمپانوسنتز: اگر عفونت گوش به درمان پاسخ ندهد، پزشک ممکن است انجام روش تیمپانوسنتز را توصیه کند. در این روش یک سوراخ کوچک در پرده گوش ایجاد می‌کنند و مقدار کمی از مایع داخل گوش میانی را برمی‌دارند. سپس از این مایع برای تعیین علت عفونت استفاده می‌کنند. این روش باید توسط متخصص انجام شود و فقط برای بزرگسالان و نوجوانان مفید است؛ زیرا در حالت هشیاری انجام می‌شود.
- ارزیابی شنوایی: در ارزیابی شنوایی مشخص می‌شود که آیا دچار کم‌شنوایی شده‌اید یا خیر؛ زیرا ازدست‌دادن شنوایی در افراد مبتلا به عفونت گوش مکرر شایع است.
درمان عفونت گوش چیست؟
روش‌های مختلفی برای درمان عفونت گوش وجود دارد و مناسب‌ترین روش برای شما باتوجه‌به عوامل مختلفی مثل سن، شدت عفونت و نوع آن مشخص می‌شود. البته گاهی اوقات عفونت‌های خفیف بدون درمان خاصی بهبود می‌یابند؛ اما معمولاً به درمان‌های جدی‌تری مانند مصرف آنتی‌بیوتیک یا جراحی نیاز است. در ادامه با هر یک از این روش‌ها و همچنین موثرترین انتی بیوتیک برای عفونت گوش آشنا می‌شویم:
آنتی‌بیوتیک‌ها
متداول‌ترین روش برای درمان عفونت گوش تجویز آنتی‌بیوتیک است. البته ممکن است پزشکان قبل از تجویز آنتی‌بیوتیک چند روز منتظر بمانند تا مشخص شود که آیا عفونت خودبه‌خود از بین می‌رود یا خیر. اگر عفونت شدید باشد، درمان دارویی آغاز می‌شود. در این شرایط مهم‌ترین سؤال این است که برای عفونت گوش از چه انتی بیوتیکی استفاده کنیم؟ درواقع اگر به بهترین پزشک برای درمان مشکلات گوش مراجعه کنید، دیگر جای نگرانی نیست؛ زیرا خیالتان راحت است که پزشک باتوجه‌به شرایط شما و نوع و شدت عفونت بهترین آنتی‌بیوتیک برای عفونت گوش را تجویز می‌کند.
به این نکته حتماً توجه کنید که حتی پس از بهبود علائم، باید باز هم مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را طبق دستور پزشک ادامه دهید. زیرا اگر داروهایتان را کامل مصرف نکنید، ممکن است به عفونت مجدد و مقاومت باکتری‌ها به درمان منجر شود. در ادامه نیز با چند نمونه از بهترین انتی بیوتیک برای گوش آشنا می‌شویم:
- نئومایسین
- پلی‌میکسین B
- سیپروفلوکساسین اوتیک
- سفالکسین یا سایر آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین
- آموکسی سیلین
- آزیترومایسین
- اریترومایسین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
- داکسی سایکلین
درمان خانگی
در مواردی که عفونت خفیف است و علائم شدیدی وجود ندارد، موارد زیر در بهبود عفونت مؤثر هستند:
- یک‌پارچه گرم را چند دقیقه روی گوش آسیب‌دیده قرار دهید
- برای کاهش درد از قطره‌های گوش‌درد استفاده کنید
- داروهای ضد احتقان مانند سودوافدرین مصرف کنید
- از خوابیدن روی گوش آسیب‌دیده خودداری کنید
داروهای مسکن
پزشک ممکن است داروهای مسکن ساده مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای تسکین درد و کاهش تب توصیه کند. همچنین ممکن است قطره‌های تسکین‌دهنده گوش‌درد را تجویز کند. در موارد حاد که درد شدیدتری احساس می‌شود، ممکن است به مسکن‌های قوی‌تری نیاز باشد.
عمل جراحی
اگر دچار عفونت مکرر گوش، عفونت مقاوم به درمان یا کاهش شنوایی هستید، شاید پزشکان انجام جراحی را توصیه کنند. متداول‌ترین روش جراحی برای عفونت گوش، روش میرنگوتومی است. در این روش، پزشک ابتدا برش بسیار کوچکی در پرده گوش ایجاد می‌کند و سپس یک لوله کوچک را در پرده گوش قرار می‌دهد. این لوله کمک می‌کند تا مایع عفونی از فضای گوش میانی تخلیه شود. درنهایت ممکن است خودبه‌خود از بین برود یا اینکه توسط پزشک خارج می‌شود.
عوارض عفونت گوش چیست؟
اکثر عفونت‌های گوش عوارض شدیدی به دنبال ندارند؛ اما عفونت‌های مزمن یا عفونت‌هایی که بارها تکرار می‌شوند، می‌توانند منجر به برخی عوارض جدی شوند. درهرصورت برخی عوارض جانبی عفونت گوش شامل موارد زیر است:
- اختلال شنوایی: کم‌شنوایی خفیف و موقت یا تغییر در میزان شنوایی هنگام ابتلا به عفونت گوش نسبتاً شایع است؛ اما معمولاً پس از رفع عفونت بهتر می‌شود. البته اگر آسیب دائمی به پرده گوش یا سایر ساختارهای گوش میانی وارد شود، ممکن است کم‌شنوایی دائمی رخ دهد.
- تأخیر در رشد گفتار و زبان: کودکان برای یادگیری زبان و رشد گفتار نیاز به شنیدن دارند؛ اما اگر شنوایی در کودکان نوپا به طور موقت یا دائم دچار اختلال شود، ممکن است در مهارت‌های گفتاری و اجتماعی دچار تأخیر شوند.
- گسترش عفونت: عفونت‌های درمان نشده یا عفونت‌هایی که به درمان مقاوم هستند، ممکن است به بافت‌های مجاور سرایت کنند. برای مثال عفونت گوش میانی می‌تواند به استخوان ماستوئید در گوش داخلی سرایت کند. این عفونت منجر به بروز علائم و عوارض شدیدی می‌شود. حتی ممکن است عفونت از طریق این استخوان به مغز یا غشای اطراف آن نیز گسترش یابد.
- پارگی پرده گوش: حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کودکان مبتلا به عفونت گوش دچار پارگی کوچکی در پرده گوششان می‌شوند؛ ولی خوشبختانه بیشتر این پارگی‌ها در عرض ۷۲ ساعت خودبه‌خود بهبود می‌یابند. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد.
چگونه از عفونت گوش پیشگیری کنیم؟
در ادامه نیز روش‌هایی برای پیشگیری از عفونت گوش را بررسی می‌کنیم:
- هنگام شنا یا غواصی از گوش‌گیر استفاده کنید و بعد از شنا گوش‌هایتان را کاملاً خشک کنید.
- هرگز از گوش‌پاکن داخل مجرای گوش استفاده نکنید.
- برای پیشگیری از سرماخوردگی دست‌های خود را با صابون و آب گرم و حداقل ۲۰ ثانیه بشویید. همچنین به کودکانتان شستن مکرر دست‌ها، استفاده از دستمال‌کاغذی برای سرفه و عطسه و عدم استفاده از ظروف مشترک را آموزش دهید.
- از قرارگرفتن در معرض دود سیگار اجتناب کنید و اجازه ندهید دیگران در اطراف فرزندتان سیگار بکشند.
- در صورت امکان، حداقل به مدت شش ماه به نوزادتان شیر مادر بدهید. شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که می‌تواند از عفونت گوش پیشگیری کند.
- اگر فرزندتان با شیشه شیر می‌خورد، در حالت عمودی به او شیر بدهید و درحالی‌که کودک دراز کشیده است از قراردادن شیشه شیر در دهانش خودداری کنید؛ زیرا این وضعیت باعث حرکت مایعات به سمت شیپور استاش می‌شود.
- با یک پزشک متخصص اطفال راجع به واکسن‌هایی برای کودکتان مناسب است، صحبت کنید. واکسن‌هایی مثل آنفولانزای فصلی، پنوموکوک و سایر واکسن‌های باکتریایی ممکن است به پیشگیری از عفونت گوش کمک کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب راجع به عفونت گوش، علائم، دلایل بروز و بهترین آنتی‌بیوتیک برای عفونت گوش صحبت کردیم. این عارضه یک مشکل شایع به‌خصوص در بین کودکان است. همچنین همان‌طور که گفتیم عفونت گوش ممکن است در گوش خارجی یا میانی ایجاد شود و علائم آن معمولاً شامل تب، احساس فشار در گوش، ترشح و گوش‌درد است. درمان آن نیز اغلب از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. البته گاهی عفونت پس از چند روز خودبه‌خود بهبود می‌یابد.
